آشنایی با بازار کرمان

بازار کرمان کجاست؟

یکی از بزرگترین استان های ایران، کرمان است که در دل کویر قرار گرفته و در سمت جنوب شرقی کشور واقع است. این استان دارای هفت هزار جاذبه تاریخی دارد که ۷۰۰ مورد از آن ها در لیست آثار ملی ایران نیز قرار گرفته است. به دلیل جاذبه هایی که در استان کرمان وجود دارد به عنوان پنجمین شهر تاریخی ایران عنوان گرفته است.

معروفترین بازارهای کرمان، سنتی‌اند. در گذشته بازارهای کرمان به‌ خاطر آنکه در مسیر کاروان‌های راه ابریشم بودند، موقعیت فوق‌ العاده‌‎ای داشتند، تا حدی‌ که یکسری از معروفترین تاجرهای ایرانی که در تجارت قاره‌ی هند برو و بیا داشتند، متعلق به «بازار قدیمی کرمان» بودند. این تاجرها تاثیر بسیاری بر رشد اقتصادی و فرهنگی کرمان گذاشتند.

قدمت بازار کرمان بیش از ۶۰۰ سال قبل بوده و در دوره ی حکومت مظفری و تیموری نیز ساخته شده است. به ‌طوری که بازارها در راستای شکل ‌گیری و گسترش شهر ساختار اولیه‌ ی خود را پیدا می‌ کنند. بازار کرمان که به بازار گنجعلی خان هم در این شهر شناخته شده است از میدان ارگ شروع شده و به میدان مشتاقیه نیز ختم می شود.

مجموعه های کرمان از دوره صفویه به بعد همگی با یکدیگر در ارتباط هستند و بازار کرمان یکی از مهمترین بخش ها در تمامی این مجموعه ها است. هر بخش آن در زمان یکی از فرمانروایان این شهر ساخته شده و در ایران منحصربه ‌فرد و دارای شهرت جهانی است. بازارهای متعددی در این بازار کرمان قرار دارد که هر کدام برای خود جز آثار تاریخی این شهر به شمار می روند.

بخش ‌های مختلف بازار کرمان

بازار نقارخانه

در اولین قدم هایی که به بازار کرمان می گذارید دقیقا از میدان ارگ با دهانه بزرگ بازار نقارخانه نیز مواجه خواهید شد که دارای سقف و سردری بزرگ، مزین به کاشی کاری و دارای چند اتاق در بالا است. معماری قسمت های مختلف این بازار مربوط به دوره قاجاریه است.

بازار گنجعلی‌ خان

یکی از شاهکارهای معماری ایران و نقطه ی عطف بازار کرمان، بازار گنجعلی خان کرمان است. بنا به اسناد معتبر، این مجموعه روی بازار قدیمی شهر ساخته شده است. مجموعه ی گنجعلی خان یک نمونه ی بارز از معماری دوران صفویه است و در سال های ۱۰۰۵ تا ۱۰۲۹ قمری در زمان حکمرانی گنجعلی خان بر کرمان و با دستور شاه عباس نیز بنا شده است. طراح این مجموعه اثری از استاد سلطان محمد معماری یزدی است.

بازار قدیمی کرمان از «میدان ارگ» شروع شده و تا میدان «مشتاقیه» ادامه دارد. این بازار از طولانی‌ترین بازار‌های ایران و از تاریخی‌ترین بناهای کرمان است. این بازار به بازار «گنجعلی‌خان» هم معروف است. این بازار حد فاصل بین چهار سوق و بازار اختیاری است. سبک معماری بسیار جالبی را از عصر صفوی به یاد گذاشته و در بخش جنوبی میدان گنجعلی خان قرار گرفته ‌است .

در سمت راست این بازار حمام تاریخی و زیبای گنجعلی خان و هجده مغازه دارد و در سمت چپ آن طاقنماهایی طراحی شده‌اند که منظره زیبایی را نشان می‌دهند. بیش‌تر آثار تاریخی کرمان در این مکان قرار دارند. نگاره‌ها و گچبری‌های زیبای روی سقف‌ها مربوط به ۳۵۰ تا ۴۰۰ سال پیش است. از قدیم تا به امروز این بازار محل تجارت پارچه، صنایع دستی و ظروف مسی بوده و از آن‌جایی که این بازار سر راه «جاده‌ی ابریشم» بوده، این کالاها به کشورهای «هند» و «چین» هم صادر می‌شدند و از آن‌جا پارچه و ادویه وارد می‌کردند.

چهارسوق گنجعلی‌ خان

چهار سوق گنعلی خان در محل تقاطع دو راسته بازار است که به دلیل برخورد تقاطع دو راسته بازار در محل چهار سوق گنجعلی خان در گذشته این مکان مهمترین و پرترافیک ترین نقطه شهر کرمان به شمار می رود. این چهار سوق جز مجموعه گنجعلیخان است . نمای داخلی این چهار سوق با گچبری جالب و نقاشیهای با رنگ و روغن با اینکه حدود ۴۰۰ سال از ترسیم این بنا می گذرد هنوز زیبایی های خودش را حفظ کرده و تا قبل از ورودی معماری جدید و تداخل معماری غربی، گنبدهای بازار به ‌صورت یک باند به هم پیوسته بوده و از مرتفع ‌ترین بناهای شهر بعد از مسجد جامع محسوب و از مرتفع ‌ترین گنبدهای شهر به‌ شمار می‌آمد.

بازار اختیاری

در انتهای جنوبی بازار گنجعلی خان و تا ابتدای بازار وکیل، چهارمین قسمت از بازار کرمان به نام بازار اختیاری قرار دارد. این بازار یکی از کم عرض ترین و تنگ ترین بازارهای این مجموعه است که قدیمی ترین بخش بازار هم نیز محسوب می شود و اهمیت آن به دلیل قرار گرفتن بین دو بازار ارزشمند گنجعلی خان و وکیل است. از مهمترین قسمت های این بازار می‌توان مسجد چهل‌ ستون، مدرسه شیخیه، کاروانسرای گلشن، سه بازارچه سرداری و در انتهای آن حمام یا چایخانه سنتی وکیل نیز اشاره کرد.

بازار وکیل کرمان

بازار کرمان از سمت شرق به بازار طولانی و مجموعه وکیل می‌رسد ودر انتهای بازار اختیاری و مجموعه وکیل واقع شده‌ است. به دستور محمد اسماعیل خان وکیل المک، حاکم کرمان در ۱۲۸۲ قمری (۱۸۵۶ میلادی) و پسرش مرتضی قلی‌خان وکیل ثانی و اولادش مجموعه بزرگی شامل کاروانسرا، بازار، حمام، مسجد ساخته شده که هنوز هم به نام وکیل خوانده می‌شود و بازار آن از زیباترین بازارها است. بخش تجاری که بازار وکیل خوانده می‌شود، بین مسجد جامع و ارگ قرار گرفته بود. از مهم‌‌ترین عناصر این بازار می‌توان حمام وکیل، کاروانسرای وکیل، مدرسه حیاطی، دو قیصریه (اول و دوم) و مسجد وکیل را نام برد.

بازار عزیز

از دروازه شمالی شهر قدیم کرمان که بگذرید به بازار عزیز می رسید. امروزه تنها نامی از بازار عزیز باقی مانده و دلیل این هم موقعیت قرار گیری بازار بود که در طول تاریخ و گسترش شهر نیز از بین رفته است.

راسته بازارهای مسگری

در ضلع شمالی میدان گنجعلی خان و امتداد بازار کلا مالی نیز راسته بازار مسگری شمالی نیز واقع شده است.

مجموعه و بازار حاج آقا علی (بازار آهنگری)

این مجموعه بازار در امتداد بازار عزیز و و خیابان شریعتی بود که به سمت جنوب تا راسته بازار کفاش ها نیز امتداد دارد. با ارزش ترین عناصر مجموعه حاج آقا علی به غیر از بازار آن می تواند آب انبار، کاروانسرا و مسجد چهلسون نیز اشاره کرد که در این مجموعه قرار دارند.

بازار ارگ

غربی ترین قسمت بازار کرمان بازار ارگ است که از میدان ارگ آغاز می و تا چهار سوق گنجعلی خان ادامه دارد و مانند مستطیل دور میدان توحید را احاطه کرده است. این بازار به دو بخش فرعی تر به نامهای ” بازار نقارخانه” و ” بازار سراجی” تقسیم می‌شود. این بازار در گذشته محل سراج‌ها و چمدان سازها بوده است.

بازار سردار

بازار سردار به صورت چند بازارچه متقاطع است که با سه راسته اصلی که در حاشیه بازار قرار دارند به بازار اختیاری متصل می‌شود. اکثریت قریب به اتفاق مغازه‌های آن پارچه فروشی است.

راسته جنوبی، قدیمی‌ترین راسته بازار کرمان است. راسته جنوبی بازار کرمان از دروازه جنوبی شهر (دروازه رق‌ آباد یا ریگ‌ آباد) آغاز شده و تا چهارسوق در مرکز بازار امتداد دارد. در گذشته کاروان‌هایی که از جنوب وارد شهر می‌شدند و نیز کاروان‌هایی که از شمال (خراسان) به طرف جنوب می‌رفتند، از این بازار و دروازه آن عبور می‌کردند.

 

بازار مظفری

بازار مظفری از انتهای بازار وکیل شروع و به خیابان میرزا رضای کرمانی ختم می‌شود بازار مظفری جزو مجموعه امیر محمد مظفر است و از پدیده‌های این بخش از بازار می‌توان از تکیه (صفه) عزاخانه، بازار قدمگاه، و مسجد جامع کرمان نام برد.

بازار قلعه محمود

بازار قلعه محمود اولین بخش از بازار شمالی- جنوبی است و در جنوبی‌ترین بخش آن واقع شده است. به اولین بخش از این بازار، دروازه ریگ آباد نیز می‌گویند. در گذشته این بازار اهمیت بیشتری داشته و هنوز هم آهنگری‌ها به سبک قدیم در این بخش از بازار به چشم می‌خورند.بازار قلعه به دلیل نزدیکی به بازار راسته از رونق بیشتری برخوردار است. این بازار از محل دروازه سابق جنوبی کرمان (دروازه رق‌ آباد یا ریگ‌ آباد) در خیابان احمدی شروع می‌شود و به شکل بازار سرپوشیده تا خیابان امام خمینی به سمت شمال امتداد می‌‌یابد. در این بازار بیش از ۱۰۰ مغازه وجود دارد.

بازار میدان قلعه

این بازار از خیابان امام خمینی رو به روی بازار قلعه محمود شروع و به چهار سوق گنجعلی خان ختم می‌شود . به سبب نزدیکی به بازارهای شرقی _ غربی اهمیت آن از بازار قلعه محمود بیشتر است و رونق اقتصادی بیشتری دارد. مجموعه بازار کرمان شامل بازارهای دیگری نیز می‌باشد. از آن جمله می‌توان به بازار قدمگاه، بازار عطاری، بازار مسگری، بازار زرگری، بازار سردار، بازار کفاشها و … اشاره کرد.

بازار مسگری

این بازار در حاشیه میدان گنجعلیخان واقع است.

بازار زرگری

این بازار که شمال- جنوبی است، از گوشه شمال شرقی میدان گنجعلیخان آغاز می‌شود.

بازار کفاش‌ها

بازاری است که در آن مغازه‌های کفش فروشی واقع است. این بازار به خیابان شریعتی ختم می‌شود و به موازات بازار زرگری می‌باشد.

{tortags,908,3}