14 اسفند 1396

مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر

2959 دفعه

مدرسه‌ ضیائیه که به زندان اسکندر نیز شناخته می شود،  از آثار باستانی شهر یزد به شمار می‌آید. مدرسه در محله فهادان و کنار بقعه دوازده امام واقع شده است.

جاذبه های گردشگری یزد

بین آثار تاریخی شهر یزد، مدرسه‌ ضیائیه با قدمتی حدود هشت قرن همانند کوهی استوار از دل تاریخ برجای مانده است که در دل خود رازهایی نهفته از دوران گذشته به یادگار دارد. زندان اسکندر نام دیگر این بنا است که بیشتر به همین نام شناخته شده است.

ساخت بنای مدرسه ضیائیه در سال ۶۳۱ هجری قمری به همت ضیاءالدین حسین رضی شروع شد و در سال ۷۰۵ هجری قمری به کمک مجدالدین حسن و شرف‌الدین علی که از پسران ضیاءالدین بودند، به پایان رسید. در مورد این بنا روایت‌هایی مطرح می‌باشد که قدمت ساخت آن را به زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران نسبت می‌دهد که از این بنا به عنوان زندان استفاده می‌گردیده که بعد‌ها تغییر کاربری داده و به عنوان مدرسه مورد استفاده قرار گرفته‌ است.

بر اساس این روایت در مرحله اول، گنبد خانه ی قدیمی آن همزمان با حمله مغولان، برای آرامگاه ساخته شده و مدرسه ای در کار نبوده است. در مرحله دوم و در حدود ۱۰۰ سال بعد در اوایل قرن هشتم هجری قمری، ساخت یک مدرسه توسط نوه ی سازنده ی نخست گنبد، در کنار آن صورت می گیرد و سپس درگاهی از مدرسه به گنبدخانه باز می شود.

جاذبه های گردشگری یزد

زندان اسکندر یا مدرسه ضیائیه بنایی با معماری آذری است. شیوه آذری یا آذربايجاني، سبکی منسوب به آذربایجان می باشد که در معماری ایرانی پس از اسلام و در زمان حکومت ایلخانان بر ایران رواج یافته است معماری مدرسه ی ضیائیه را می توان از خصوصیات عصر مغولی قلمداد کرد. در این بنا هیچ گونه تزیینات کاشی کاری به چشم نمی خورد و تنها خشت در ساخت این بنای ساده و زیبا به کار رفته است اما به علت مرمت گنبد توسط استاد آخوند خرمی، در این قسمت آجر نیز مشاهده می شود. از بخش‌ های این بنا می‌توان به گنبد این بنا که از پای تا سر از خشت خام ساخته شده، دارای تزیینات و آرایش گچبری نقاشی با آبرنگ طلایی و لاجوردی بوده که در حال حاضر قسمت هایی از آن بر روی گچ سفید باقی است. همچنین شبستان مدرسه دارای محراب است و در اطراف مدرسه رواق هایی ساخته شده است.

در حیاط این مدرسه چاهی با قطر حدود ۲ متر وجود دارد که به فضایی سرداب مانند با عمق حدود ۵ متر منتهی می شود. کف سرداب حوضی قدیمی وجود دارد که از جمله آثار به جای مانده از بنای اولیه ساختمان است .

جاذبه های گردشگری یزد

در تاریخ جدید یزد، مذکور است که اطراف این مدرسه، خانه های عالی و بادگیرهای رفیع توسط خاندان رضی ساخته شد. مدرسه ی ضیائیه دارای درگاه بلند و دو مناره ی مرتفع و باقچه ی مشجر(پشت مدرسه) بود و زاویه و کتابخانه و حمام روبروی آن ساخته شده بود.

اثری شکوهمند از معماری ایرانی را می بینی که در هر گوشه اش نشانه ای از هوش و هنر ایرانی هویداست. با وجود تمام ابهاماتی که درباره تاریخ و کاربری این بنا وجود دارد، نمی توان ارزش تاریخی آن را نادیده گرفت و به همین سبب است که نامش از تاریخ ۲۳ اسفند سال ۱۳۴۶ با شماره ی ۷۷۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

برای مشاهده مطالب و تصاویر گردشگری به  کانال راهنماسفر مراجعه کنید.

آخرین ویرایش در چهارشنبه, 23 مرداد 1398 15:51