روستای تاریخی ابیانه کاشان

 ابیانه کجاست؟

ابیانه روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان نطنز در استان کاشان است. این روستا در ۳۵ کیلومتری شمال غربی نطنز، در دامنهٔ کوه کرکس است. روستا ابیانه یکی از بلندترین نقاط مسکونی در ایران است. ارتفاع از سطح دریا در این روستا ۲۲۲۲ متر می‌باشد. به اعتبار معماری بومی و بناهای تاریخی پُرتنوع آن، از روستاهای مشهور ایران است. ابیانه با آب و هوای معتدل، دارای موقعیت طبیعی مساعدی است. روستا ابیانه در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۰۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این روستا در دهستان برزرود قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۰۱ نفر (۱۴۷ خانوار) بوده‌ است.

در زبان محلی به ابیانه ویونا (Viuna) می‌گویند. وی (Vi) به معنای بید و ویانه (Viyane) به‌ معنای بیدستان است. (ابیانه در گذشته بیدستان بوده‌ است در طول زمان ویونا به ابیانه دگرگون شده‌ است. مدرکی که دقیقاً قدمت زمانی ابیانه را معلوم کند در دست نیست؛ ولی پیشینهٔ هزار و پانصد ساله را برای آن تخمین می‌زنند و آن را از کهن‌ ترین زیست‌گاه‌های انسانی در حاشیه دشت کویر ایران می‌دانند. آثار و بناهای تاریخی که درابیانه وجود دارد مربوط به دوره‌های ساسانی، سلجوقی، صفوی و قاجار است. این آثار نشان‌دهندهٔ قدمت تاریخی این زیستگاه انسانی است.

شمار خانه‌های ابیانه در سرشماری سال ۱۳۶۰ برابر با ۵۰۰ واحد برآورد شد. این خانه‌ها به‌طور کامل بر روی دامنه شیب‌ دار شمال رودخانه برزرود بنا شده‌است. نمای خارجی خانه‌ها، با خاک سرخی که معدن آن در مجاورت روستا قرار دارد پوشیده شده‌است. از آنجا که در دامنه‌های شیب‌ دار فضای کافی برای ساختن خانه‌های مورد نیاز وجود ندارد در این روستا چنین رسم شده‌است که هر خانواده انبار غار مانندی در تپه‌های یک کیلومتری روستا، در کنار جاده و نرسیده به ابیانه، ایجاد نماید. این غارها که در دل تپه‌ها حفر شده‌اند و از بیرون تنها درهای کوتاه و محقر آن نمایان است برای نگهداری دام و نیز آذوقهٔ زمستانی و اشیاء غیرضروری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دیدنی های ابیانه

1- معماری بومی و خانه های سرخ

ابیانه روستایی در دامنه کوه با نماهای کاه گلی قرمز با زیر طاقی‌های سفید و پنجره‌های مشبک زیبا و چوبی است که هرچه در آن دیده می‌شود جلوه‌های از گذشته‌های دور دارد. ابیانه در نگاه نخست، روستایی چند طبقه به‌ نظر می‌آید که در بعضی موارد تا چهار طبقهٔ آن را می‌توان مشاهده کرد. اتاق‌ها به پنجره‌های چوبی ارسی مانند مجهزهستند و اغلب دارای ایوان‌ها و طارمی‌های چوبی پیش آمدهٔ مشرف بر کوچه‌های تنگ و تاریک‌اند که خود به صورت مناظر جالبی درآمده‌ است. نمای خارجی خانه ها پوشیده از خاک سرخی است که معدن آن در کنار روستا قرار دارد. به واسطه رنگ این خاک و جلوه زیبای این خانه ها، ابیانه به روستای سرخ مشهور شده است.

قرارگیری ابیانه در دامنه کوه نیز باعث شده تا ساختاری نیمه پلکانی داشته باشد و وقتی از دور به آن نگاه می کنید روستایی چند طبقه به چشم تان می آید. از بعضی زوایا حتا می توان تا چهار طبقه را در این روستا مشاهده کرد. این ویژگی های متمایز، خود جاذبه ای جالب توجه برای گردشگران به شمار می روند و ساعت ها شما را به خود مشغول می کنند.

از نظر ساختار، خانه های ابیانه را می توان به دوره های تاریخی مختلف نسبت داد:
خانه های دوره سلجوقی: این خانه ها فاقد حیاط هستند و یک ایوان جنوبی به ارتفاع 5 متر دارند. یک فضای باز به عنوان یک حیاط مسقف در خانه ها تعبیه شده که صفه نام دارد و برای عروسی و عزا مورد استفاده قرار می گرفته است. خانه در اطراف ایوان مذکور در دو طبقه شکل گرفته است و اتاق ها پیرامون صفه واقع شده اند.
خانه های دوره صفوی: در این دوره، صفه ها بیشتر مورد توجه قرار گرفته و خانه های چهار صفه ای پیشرفت کرده اند. قرینه سازی در این خانه ها به خوبی رعایت شده و تزیینات داخلی فضاها نیز کاملا متمایز از دوره پیش است.
خانه های دوره قاجاریه: از اواخر دوره صفویه در وضع عمومی روستا رکودی به وجود آمد که تا اواخر دوره قاجار ادامه داشت. بنابراین تغییر خاصی در این دوره مشاهده نمی شود. در هر دو لنگه درِ خانه های ابیانه، دو کوبه آهنی زنانه و مردانه دیده می شود. کوبه سمت راست لنگه (چکشی شکل) برای در زدن مردان و کوبه لنگ چپ (به شکل حلقوی) برای در زدن زنان است تا صاحب خانه بداند فرد پشت در محرم است یا خیر.

2- ملاقات با مردم محلی

مردم ابیانه به ‌سبب کوهستانی بودن منطقه و دور بودن محل آن‌ها از مراکز پرجمعیت و راه‌های ارتباطی، قرن‌ها در انزوا زیسته و در نتیجه بسیاری از آداب و رسوم قومی و سنتی و از جمله زبان و لهجهٔ قدیم خود را حفظ کرده‌اند. زبان مردم ابیانه از زبان‌های ایرانی شمال غربی که البته در طول زمان دچار تغییر و تحولات زیادی شده و اکنون فقط تعداد کمی از واژه‌های اصیل پهلوی در گویش آنان شنیده می‌شود.

پوشش سنتی، هنوز هم میان آن‌ها رواج دارد و در حفظ آن تأکید و تعصب از خود نشان می‌دهند، در مردان٫ شلوار گشاد و درازی از پارچهٔ سیاه (دوید یا همان دبیت، شلوار مردان بختیاری) و در زن‌ها، پیراهن بلندی از پارچه‌های گلدار و رنگارنگ است. زن‌های ابیانه معمولاً چارقدهای سفیدرنگی با گل های رنگین بر سر دارند.

مردم به کشاورزی، باغداری و دامداری مشغول‌اند که با روش‌های سنتی اداره می‌شود. بیشتر زنان در امور اقتصادی با مردان همکاری دارند. در این روستا برای آبیاری مزارع و باغات از هفت رشته قنات استفاده می‌شود. گندم، جو، سیب‌زمینی و انواع میوه به‌خصوص سیب، آلو، گلابی، زردآلو، بادام و گردو محصولات این روستا است. در سال‌های اخیر با گسترش قالی‌بافی در ابیانه نزدیک به ۳۰ کارگاه قالی‌بافی در آنجا دایر شده‌است. در گذشته گیوه بافی از جمله مشاغل پُردرآمد زن‌های ابیانه بوده که امروزه تا حدی متروک شده‌است.

3- زیارت‌گاه‌های ابیانه

در ابیانه زیارتگاه هایی وجود دارند که دارای اهمیت زیادی برای روستا و مردمش هستند. این زیارتگاه ها عبارتند از:

زیارتگاه هینزا

در جنوب شرقی ابیانه به دره باریکی بر می خورید که در دل صخره هایش یک تو رفتگی به چشم می خورد. ساختمان زیارتگاه هینزا در همین جا قرار دارد و تورفتگی به صورت یک غار به جزیی از ساختمان زیارتگاه تبدیل شده است. این زیارتگاه را متعلق به بی بی زبیده خاتون -دختر موسی بن جعفر- می دانند. اهالی معتقدند زمانی که بی بی زبیده خاتون تحت تحقیب بوده، مردم ابیانه او را در این اتاقک مخفی و سپس راهی روستای هنجن کرده اند. در هنجن نیز زیارتگاه بزرگی وجود دارد که منسوب به ایشان است. در واقع زیارتگاه هینزا، گذرگاه بی بی زبیده خاتون است نه محل دفن وی. برخی نیز این زیارتگاه را مربوط به زمان آناهیتا می دانند. به هر حال طبق باور مردم این مکان اعجاز خاصی دارد و میزبان مراسم خاصی نیز می شود.

زیارتگاه شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی

در شرق ابیانه در محله هرده به بقعه ای می رسیم که فرزندان امام موسی بن جعفر به نام های شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی در آن دفن هستند. برخلاف ساختمان های روستا، امامزاده حیاط مرکزی دارد و آبنمای بزرگی نیز در وسط آن به چشم می خورد که آب آن از شاخه اصلی نهر روستا تامین می شود. این زیارتگاه گنبد هشت ضلعی باکاشی کاری فیروزه‌ای دارد. رواق حرم منقش به کتیبه‌هایی است که اخیراً مرمت شده‌است. ایوان جنوبی آن به تپه جنوبی ابیانه مشرف است.

ضریح زیارتگاه فاقد هرگونه نوشته است؛ اما در سقف، تاریخ های مرمت بنا و اشعار و آیاتی دیده می شود. گفته می شود که در پشت تخته‌های سقف قیمت انواع غلات، چون جو و گندم در زمان گذشته ذکر شده است. ایوان جنوبی امامزاده مشرف به تپه جنوبی ابیانه است و منبری چوبی و قدیمی نیز در آن قرار دارد. زیبایی این بارگاه، در سادگی آن است و تجملاتی در آن دیده نمی شود. با وجود مرمت های صورت گرفته توسط اهالی ابیانه در سال 1386، هنوز هم چهره قدیمی و ساده این زیارتگاه حفظ شده است.

 

 

4- مساجد ابیانه

ابیانه دارای یازده مسجد است که یکی از این مساجد قدیمی به نام مسجد جامع ابیانه (ملقب به میان‌ ده) به شرح زیر می‌باشد:

طی ۱۰ سال اخیر ۲۵۰۰ در و پنجره فلزی جایگزین در و پنجره‌های چوبی و قدیمی خانه‌های روستا شده و تقریباً سقف تمام خانه‌ها که در گذشته کاهگل سرخ بود، اکنون با ایزوگام پوشانده شده، درحالی که هر دو مورد، خلاف اصول معماری بومی و اصیل روستاست.

چندین مسجد در روستای ابیانه وجود دارد که در ادامه به آنها می پردازیم:

مسجد جامع ابیانه
مسجد جامع ابیانه یا مسجد میان ‌ده شهرت و قدمت زیادی در میان مساجد ابیانه دارد. این مسجد در محله ای به نام «میون ده» واقع شده است و دو شبستان دارد. منبر چوبی این مسجد متعلق به دوره سلجوقیان است و تاریخ ساخت آن به سال ۴۶۶ هجری قمری باز می گردد. این منبر تزییناتی با نقوش گل و بوته، گل هشت پر و کتیبه‌هایی به خط کوفی دارد. بر روی در ورودی مسجد نیز نقوش گل و بته و خطوط برجسته به صورت کنده کاری شده و با خطوط برجسته کوفی سوره «یس» در آن حک شده‌است. نکته جالب آنکه این در، یک بار سرقت شده و دوباره به جای اصلی خود بازگشته است.

شبستان قدیمی به وسیله دری کوتاه به کوچه اصلی متصل می شود و کف آن چوبی است. یک محراب چوبی قدیمی در دیوار جنوبی این شبستان به چشم می خورد که از آثار تاریخی با ارزش روستای ابیانه‌ به شمار می رود و تاریخ ساخت آن به سال ۴۷۷ هجری قمری باز می گردد. این محراب کنده کاری هایی با نقش گل و بته دارد و سوره «یس» با خطوط برجسته کوفی بر روی آن نقش بسته است. برخی می گویند این محراب نوشته هایی به خط میخی نیز دارد. برخی نیز عقیده دارند به خط میخی نیز نوشته دارد. این مسجد منبری چوبی دارد که مربوط به دوره سلجوقیان است و تاریخ ساخت آن ۴۶۶ ه‍.ق است، روی این منبر نقوش گل وبوته، گل هشت پر و کتیبه‌هایی به خط کوفی وجود دارد.

در ورودی مسجد نیز با نقش گل و بوته و خطوط برجسته، کنده‌کاری شده‌است. این در، یک بار نیز مورد سرقت قرار گرفته‌است. شبستان جدید این مسجد سالن بزرگی است که در محوطه میانی آن نورگیری در سقف قرار گرفته‌است. در این سالن ستون‌هایی با سرستون کنده کاری شده قرار دارد. سقف این سالن به صورت تخته پوش از چوب گردو است که با نقوش منظم هندسی قاب‌بندی شده‌است. این سقف از نوع کرکس پوش است (به شکل بال گسترده کرکس است) و بر روی آن کتیبه‌هایی از آیات قرآن وجود دارد.

به شبستان جدید مسجد می رسیم؛ سالن بزرگی که ستون‌هایی با سرستون کنده کاری شده دارد و نورگیری در سقف محوطه میانی آن دیده می شود. سقف این سالن از چوب گردو و به صورت تخته پوش است و آن را با نقوش منظم هندسی قاب‌بندی کرده اند. نوع این سقف را کرکس پوش می نامند چرا که به شکل بال گسترده کرکس ساخته شده است. بر روی این سقف کتیبه‌هایی از آیات قرآن به چشم می خورد.

مسجد پرزله
در محله پل، مسجدی متعلق به عصر ایلخانیان قرار دارد که به پرزله معروف است. درِ ورودی شرقی این مسجد، قدیمی ترین درِ ابیانه است و تاریخ 701 هجری بر روی آن دیده می شود. روی در غربی مسجد نیز تاریخ 1058ه.ق نقش بسته است که به زمان شاه اسماعیل صفوی بازمی گردد. در زیر این مسجد دو طبقه، آب انبار و پا شیر قرار دارد. در شبستان پایینی (طبقه همکف) یک در یک لنگه ای به چشم می خورد که به راهروی کوچکی باز می شود. این راهرو از یک طرف به کوچه راه دارد و از طرف دیگر به راه پله ای منتهی می شود که به طبقه بالا می رسد سالن بزرگ طبقه بالا از بناهای دوره صفویه به شمار می رود و در اواخر دوره قاجاریه، یک ایوان کوچک به آن افزوده اند.

مسجد یوسمون
مسجد یوسمون، بنایی دو طبقه در محله یوسمون است که تاریخ ساخت آن به 700 سال پیش باز می گردد. علم متعلق به محله یوسمون که در زبان محلی «شده» خوانده می شود، در طبقه بالای این مسجد قرار دارد. هنگام روضه خوانی، خانواده های یوسمونی مکان های به خصوصی در این مسجد داشتند که به صورت موروثی تعیین می شدند.

مسجد حاجتگاه
در محله زیارتگاه و در کنار قبرستان قدیمی، مسجدی حدود 400 ساله قرار دارد که با نام حاجتگاه شناخته می شود. در نمای این مسجد آجر به کار رفته است و دریچه ها و پنجره های مشبک هلالی جلوه خاصی به آن داده اند.
در طبقه بالای مسجد اتاقی وجود دارد که در گذشته به عنوان محل دفن موقت مرده های اربابان از آن استفاده می کردند. جلوی مسجد، تخت گاهی معروف به «تخت مزگه» دیده می شود که بر اساس گفته ها ماشاالله خان سردار -از یاغیان و غارتگران منطقه در گذشته- آن را ساخته است. تاریخ حک شده روی در مسجد سال 953ه.ق را نشان می دهد؛ یعنی همزمان با سلطنت شاه طهماسب اول. مردم ابیانه این مسجد را جایی برای برآورده شدن حاجت و نیازشان می دانند. آنها از مادری حرف می زنند که کودک بیمارش را به پای ستون این مسجد می آورد و به این ترتیب شفایش را گرفت. یک مسجد قدیمی دیوار به دیوار این مسجد قرار دارد که در حال حاضر به انباری تبدیل شده است.

سایر مساجد

از دیگر مساجد بنام این روستا می توان موارد زیر را نام برد:
مسجد پالیزه در میدان پالیزه در محله یوسمون و در کنار آب انبار قرار دارد. این مسجد به یک سالن بزرگ شباهت دارد که قسمت زنانه و مردانه آن به وسیله یک پرده از هم جدا شده است.
مسجد پنجه علی که از مساجد جدید ابیانه به شمار می رود و در محله زیارتگاه واقع شده است.
مسجد دم دروازه که در محله بالا است و در گذشته مرده ها را هنگام شب در آن می گذاشتند تا صبح فردا به خاک بسپارند.
مسجد چهل انگشت که در محله پس خانقاه واقع شده است
مسجد سرچشمه که در محله هرده قرار دارد.
مسجد سرقنات برقه که در محله پایین ده است.

5- آتشکده ابیانه

ابیانه سه قلعه دارد که عبارتند از:
پال همونه یا تخت‌ هامان که در جنوب غربی ابیانه قرار دارد و متعلق به محله بالا و یوسمون است. این قلعه حدود ۲۰۰ سال پیش‌ساخته شده و سند ساخت آن نیز موجود است. در این سند سهم افراد در ساخت قلعه مشخص شده‌ است. این قلعه‌ها مربوط به دوره‌های یاغیگری بوده که مردم برای حفظ امنیت خود در مقابل یاغی‌های محلی ساخته‌اند و در آن به نوبت کشیک می‌داده‌اند. این قلعه‌ها مربوط به دوره‌های یاغیگری بوده که مردم برای حفظ امنیت خود در مقابل یاغی‌های محلی ساخته‌اند و در آن به نوبت کشیک می‌داده‌اند.
هرده که در شمال شرقی روستا قرار دارد و به محله هرده تعلق دارد.
پاله که در شمال غربی روستا قرار دارد و به محله پل تعلق دارد.

آتشکده هارپاک

یکی از آثار کهن ابیانه، آتشکده آن است که در محله ميان‌ ده قرار دارد و با عنوان آتشکده هارپاک شناخته می شود. این آتشکده را نمونه ای از معابد زرتشتی می دانند که در گذشته در جوامع کوهستانی ساخته می شد. ساختار آتشکده هارپاک به صورت چهارطاقی است؛ به این معنا که زمینه ای چهارگوش و پوششی گنبدی و چهار ورودی طاق دار دارد.

آتشکده هارپاک در گذرگاه اصلی محله که در زبان روستاییان راشتا نامیده می شود، قرار گرفته است. این آتشکده درون یک سابات جای دارد؛ بخش سرپوشیده ای از گذرگاه که ویژگی شهرها و روستاهای کویری به شمار می رود. در ساخت این بنای سه طبقه از سنگ لاشه و گچ استفاده شده است و هنوز یک تالار کوچک از آخرین طبقه‌ آن را می توان دید. این ساختمان مانند دیگر بناهای ابیانه روی شیبی پست و بلند قرار دارد و از ویژگی های جالب این آتشکده می توان به نحوه جای نمایی آن اشاره کرد. هارپاک در مسیر کوچه اصلی، از محلی موسوم به دروازه بالا تا دروازه پایین کشیده شده است و همین باعث شده تا بنا از هر طرف دیده شود.

طبقه مخصوص آداب مذهبی در این آتشکده از یک سرسرا با سه بخش گنبدوار و چند قسمت دیگر تشکیل شده است. در وسط آتشکده آتشی وجود داشته که مردم احترام زیادی برای آن قایل بودند و کاروان ها هم به کمک آن مسیرشان را می یافتند. این آتش با زغال سنگ روشن می شد؛ سوختی که هنوز هم در حوالی روستای ابیانه یافت می شود. چرا نامش هارپاک است؟ در گویش مردم ابیانه هِر یعنی زیر و پَک یعنی پله. برخی این نام را به هارپاک نسبت می دهند که از چهره‌های بزرگ تاریخ هخامنشی و ماد بود. عده ای می گویند هارپاک، شخصی بود که مقام وزارت آژدهاک -آخرين پادشاه سلسله مادها- را داشت.

دیگر آتشکده های ابیانه
به جز هارپاک، آتشکده های دیگری نیز در ابیانه وجود داشته که همگی از بین رفته اند:
هرشوگاه که در غرب ابیانه پشت خانه غلام نادرشاه قرار داشت.
دژآتون که امروزه تنها تل خاکی از آن در میان باغ های ابیانه به جا مانده است.

6- موزه مردم شناسی

در تیرماه سال 1384 بود که به همت پایگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ابیانه، ساختمان قدیمی مهد کودک و آزمایشگاه دبیرستان ابیانه بازسازی و به عنوان موزه مردم شناسی راه اندازی شد. ساختمان با در نظر گرفتن الگوی معماری روستا و با همان مصالح مورد مرمت قرار گرفت. در این موزه تعدادی از اشیای مورد استفاده مردم از گذشته تاکنون به نمایش گذاشته شده است؛ اشیایی مانند ظروف پخت و پز، اسلحه شکاری، قرآن های خطی، نسخ قدیمی، وسایل کاشت، داشت و برداشت در کشاورزی، نقره جات و زیور آلات محلی، پوشاک سنتی، وسایل دامپروری، تصاویری از طبیعت و معماری روستا و ..

7- قبرستان قدیمی

یکی از دیدنی های جالب توجه ابیانه، قبرستانی کهن است که پیش از رسیدن به روستا می توانید آن را ببینید. در این قبرستان به سنگ هایی به صورت مثلث بر می خورید که گویی بر فراز قبرها ایستاده اند. این سنگ ها حاوی مشخصات فرد متوفی هستند. نکته جالب دیگر استفاده از تصاویر برای نشان دادن مرد یا زن بودن شخصی است که در این قبر آرمیده است. اگر بر روی سنگ، تصویر یک شانه را دیدید بدانید که با مزار یک بانو طرف هستید.
امروزه ابیانه سه قبرستان دارد:
قبرستان مصلی: قبرستانی در ورودی شمال غربی روستا که مردگان را در آنجا خاک می کنند. اینجا محل برگزاری نماز عید فطر نیز هست.
قبرستان چشمه: قبرستانی در شمال شرقی ابیانه
قبرستان پشت حسینیه حاجتگاه: قبرستانی در غرب روستا که امروزه مرده ای در آن دفن نمی شود.

8- چشمه های ابیانه

در ابیانه چشمه هایی وجود دارند که عبارتند از:
دو آبی: مهمترین منبع آب ابیانه که در غرب روستا قرار دارد و در تمام سال می توان از آب آن استفاده کرد.
رئیسون: تامین کننده آب آشامیدنی روستا که در غرب ابیانه، كمی بالاتر از آسیاب واقع شده است. باور مردم ابیانه بر این است که این چشمه از پای درخت زرشک می آید و آشامیدن آب آن عمر را طولانی می کند.
تاردر: چشمه ای در شمال ابیانه است كه به قنات تاردر مشهور است.
چشمه های جنوب ابیانه: پی قستان، وشاسیدرا، پاشت لیل، په کی جا، پاش یووینگا، پال هَمُون بالا
چشمه هایی در شش کیلومتری شمال ابیانه: چشمه پال همون هره، هینزا و کرشک

سوغات ابیانه

زیورآلات دست ساز مثل گردنبند و دستبند و آویزهای تزیینی دیواری از مهم ترین سوغاتی های ابیانه هستند و در کنار آنها قالی و گیوه و دیگر صنایع دستی نیز طرفداران خاص خود را دارند. لواشک از سوغاتی های خوراکی پرطرفدار ابیانه است و لبنیات ابیانه هم جزو سوغاتی های ناب آن به شمار می رود. گردو، بادام، سیب و آلو نیز از دیگر سوغاتی های روستای سرخ ایران هستند.

بهترین فصل سفر به ابیانه

در چهار فصل سال می توانید به ابیانه بروید و از دیدنش لذت ببرید؛ اما از شکوفه باران اوایل بهار و برگ ریزان پاییزی در این روستا غافل نشوید که حسابی سرتان کلاه می رود!
بهار: در اوایل بهار، شکوفه باران چهره ای دیگر به ابیانه می دهد، از سوی دیگر، همزمانی این فصل با زمان گلابگیری باعث می شود که گردشگران در کنار سفر به کاشان گشتی هم در ابیانه داشته باشند.
تابستان: ابیانه مانند هر روستای کویری دیگری در تابستان ها گرم می شود اما در مقایسه با دیگر روستاهای کویری آب و هوای معتدل تری دارد.
پاییز: جادوی هزار رنگ این فصل در ابیانه و مسیر رسیدن به آن تماشایی است و می تواند تجربه ای دل انگیز برای تان باشد.
زمستان: سپیدی برف زمستان در کنار سرخی خانه ها تضاد جالبی است که چهره ای خاص به روستا می بخشد.

مسیرهای دسترسی  به ابیانه

جاده آسفالته

بهترین راه برای رسیدن به ابیانه ورود به اتوبان خلیج فارس است که قم را به اصفهان متصل می کند. در این اتوبان پس از کاشان به یک خروجی می رسید که نام ابیانه بر آن نقش بسته است. جاده مزبور از 50 کیلومتری جنوب شهر کاشان و 18 کیلومتری شمال شهر نطنز از اتوبان جدا می شود. در این جاده پس از گذشت پاسگاه پلیس طی جاده 20 کیلومتری از روستاهای هنجن، یارند، کمجان، برزه و طره عبور می کنید و در نهایت به ابیانه می رسید. یادتان باشد که ورود اتومبیل به بافت روستای ابیانه ممنوع است و باید پس از پارک کردن، پیاده به گردش بپردازید.

جاده خاکی

1- شهر میمه به ابیانه: این جاده در سمت شرقی میمه قرار دارد و متعلق به زمان صفوی است. در حاشیه جاده دو قلعه قدیمی دیده می شود و در مسیر روستای مراوند و مزرعه تجره قرار دارند. پس از عبور از این روستا ها و پشت سر گذاشتن گردنه به سمت شرق روستای ابیانه ختم می شود.
2- روستای قهرود به ابیانه: این جاده بعد از روستای قهرود از جاده آسفالته کاشان به میمه به سمت جنوب منشعب می شود. با ورود به این مسیر پس از عبور از گردنه تجره و مزرعه گهه بالا از سمت غرب وارد روستای ابیانه می شوید.
3- جاده دسترسی گردنه پری: این جاده پس از عبور مزارع تخت نیاز مرغ، روستای چغاده و مراوند، از گردنه پری می گذرد و بعد از گذشت از یک کاروانسرا و استراحتگاه تاریخی با قدمت بالا از سمت جنوب به روستای ابیانه می رسد.
هزینه ورودی: پیش از ورود به روستا برای هر ماشین باید 10000 تومان بپردازید.