19 فروردين 1397

جنگل های ارسباران

4330 دفعه

جنگل ارسباران که با نام های ارسبار یا آرازبار و قره داغ یا قراچه هم شناخته می شود، یکی از مناطق بکر و دست نخورده تبریز است. این جنگل با وسعت بیش از ۷۰ هزار هکتار سرزمین پهناوری است که از شمال به رود ارس و از مشرق به مشگین شهر و مغان و از جنوب به سراب و اوجان و از مغرب به مرند و تبریز محدود است و شهرستان اهر را در بر می گیرد.
 منطقه ارسباران زیستگاه پستانداران بزرگ نظیر کل و بز، خوک‎ ‎وحشی،شغال، روباه،گراز، خرس قهوه‌ای، گربه وحشی، گرگ،سیاه گوش و پلنگ می‌باشد.
از گونه‌های پرندگان بومی ارسباران می‌توان به قره خروس قفقازی، کبک،جی جاق،کلاغ نوک قرمز‎ ، دراج و قرقاول و انواع پرندگان شکاری چون عقاب طلایی، شاهین و تعداد بی‌شماری پرندگان آبزی و خشکی‌زی اشاره کرد.
«مارال»، گونه منقرض شده منطقه ارسباران نیز با انتقال هفت راس از پارک ملی گلستان در فضایی به وسعت هفت هکتار در مرکز تحقیقاتی آینالو رها شده و در حال احیا است. در این میان جنگل‌های بلوط «ممرز» به همراه گونه‌هایی چون «کیکم»، «سماق»، «زرشک»، «انار وحشی»، سیب و گلابی وحشی، معرف مناطق جنگلی متراکم با اقلیم مرطوب، حکایت از غنای جنگلی این منطقه می‌کنند.

گونه های‎ ‎مختلف گیاهی منحصر به فرد سرخدار، ممرز، بلوط، فندق، گردو و سماق و‏‎ ‎‏ غیره می باشد‏‎ که گاه ‎از نظر تنوع در جهان بی نظیر است.  میوه جنگلی قره‌قات نیز در جنگل‌های ارسباران به وفور یافت می‌شود. به دلیل شرایط خاص و ویژهٔ اقلیمی و جغرافیایی، منطقهٔ ارسباران از پوشش غنی و متنوع گیاهی و قارچی برخوردار است. از میان دو هزار و ۴۰۰ گونه شناسایی شده در آذربایجان حدود هزار و ۴۰۰ گونه از مجموع آنها در جنگل‌های ارسباران زیست می‌کنند.

از جمله آثار تاریخی این منطقه می توان به قلعه بابک اشاره کرد. قلعه بابک که به نام های دژ بابک، بذ جمهور و قلعه جمهور هم معروف است دژ و مقر سردار تاریخی ایران، بابک خرم دین بود که در هنگام قیام بر علیه دستگاه خلافت عباسی در قرن سوم هجری ساخته شده است. قلعه بابک در استان آذربایجان شرقی در 50 کیلومتری شمال شهرستان اهر و در 4 کیلومتری شهرستان زیبا و توریستی کلیبر واقع است. دژ بابک بر فراز قله ی کوهستانی، با ۲۳۰۰ تا ۲۷۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا بنا شده است. اطراف دژ بابک را دره های ژرفی با گودی ۴۰۰ تا ۶۰۰ متر فرا گرفته و تنها از یک سو راهی باریک و سخت برای دسترسی به این دژ وجود دارد.

برای رسیدن به دروازه قلعه بابک و ورود به بنای مستحکم دژ باید از معبری عبور کرد که به صورت دالانی است و از سنگ های منظم طبیعی شکل گرفته و تنها گنجایش عبور 1 تا 2 نفر را دارد. فاصله این معبر تا باروی قلعه در حدود 200 متر است و مقابل آن قرار دارد. از همین نقطه است که صعوبت راه و ابهت خاص این قلعه رفیع و موقعیت خیره کننده آن بیننده را به اعجاب وا می دارد. امتداد بصری معبر در نهایت به دروازه قلعه ختم می شود و دقیقا در راستای آن قرار دارد که باعث می شود ورود هر تازه وارد و سپاهی و غیره از طریق دو برج دیده بانی در دو سمت دروازه ورودی قابل رویت باشد. این برج ها یکی مخروطی و دیگری مدور و استوانه ای از سنگ های تراشیده با ملاط ساروج استوار ساخته شده اند. باروها که از نوعی سنگ خارا ساخته شده تمام درزهای کوهستان را بسته است. برای نفوذ به داخل بنا بایستی حتما از دروازه گذشت و از کوهستان راهی برای ورود وجود ندارد. نزدیک شدن وسایل قلعه کوب، منجنیق و آتش افکن به این قلعه تقریبا ناممکن بود.

 بنای دژ بابک که دو طبقه و سه طبقه است، پس از ورودی قرار گرفته است و پس از آن تالار اصلی وجود دارد که اطراف آن را هفت اطاق فرا گرفته است، اطاق هایی که به تالار مرکزی راه دارند. در قسمت شرقی دژ بابک تاسیسات دیگری مرکب از اطاق ها و آب انبارها ساخته شده است؛ سقف آب انبارها با طاق جناغی و گهواره ای استوار شده اند. محوطه داخلی آنها نیز به وسیله نوعی ساروج غیر قابل نفوذ گردیده و به هنگام زمستان از برف و باران پر شده و در تابستان و هنگام محاصره ها از آب آنها استفاده می شده است. در سمت شمال غربی دژ بابک پلکان هایی سرتاسری وجود داشته که اکنون ویران شده و قسمت هایی از آن بیرون خاک است و تنها راه صعود به بخش های مرتفع تر بناست.

بدین ترتیب می توان گفت قلعه بابک از دوران قدیم محکم و استوار بر بلندپایه ترین قله های آذربایجان خودنمایی می کرده و هنوز به عنوان جایگاه بابک خرم دین و یکی از نمونه های استقامت و پایداری آذربایجانیان و ایرانیان برابر عرب ها و جزو بزرگ ترین نمونه های معماری ایران محسوب می شود. موقعیت مستحکم قلعه بابک، آن چنان اعجاب انگیز است که از نبوغ نظامی و آگاهی کامل بنیان گذار آن حکایت می نماید.

 

آخرین ویرایش در چهارشنبه, 23 مرداد 1398 15:22