موزه ملی قرآن کریم موزهای تخصصی در زمینه شناساندن نسخههای خطی و آثار هنری قرآنی است، که شامل سه طبقه موزه که طبقه منفی یک و دو به نمایش نسخ خطی قرآن کریم، کتب ادعیه و موضوعات دیگر که منشعب از علوم قرآنی است اختصاص دارد.
همچنین در این گالری تابلوهای هنری، طراحی، خوشنویسی و نگارگری هنرمندان معاصر به نمایش گذاشته شده است.
موقعیت جغرافیایی موزه ملی قرآن کریم به گونهایست که از شمال به خیابان پاستور و نهاد ریاست جمهوری، از شرق به خیابان ولیعصر، از غرب به خیابان فلسطین و از جنوب به خیابان امام خمینی راه دارد.
ساخت این مجموعه در سال ۱۳۵۴ با عنوان فرهنگسرا در کنار کاخ مرمر و کاخ سنا (ساختمان مجلس خبرگان کنونی) و در ۱۴ متر زیر زمین و در سه طبقه با مساحت ۱۰ هزار مترمربع آغاز شد که تا زمان انقلاب ۱۳۵۷، ۲۵ درصد کار انجام شد و پس از ۱۶ سال، در سال ۱۳۷۳ به دستور معاون رئیس جمهور، ساخت مجموعه تکمیل و تحویل میراث فرهنگی شد، و در سال ۱۳۸۴ توسط دکتر حسن حبیبی با عنوان موزه ملی قرآن کریم افتتاح شد و ریاست آن را هم احمد مسجدجامعی به عهده گرفت.
«هندسه» و «سازه» نقش مهمی در معماری این موزه دارد، عامل سازه در ساخت سقف و به ویژه کتابخانه و سقف سالن اصلی آمفیتئاتر به کار رفته است.
نورگیرهای واقع در بام مجموعه سبب شده که سرسرا، کتابخانه، بخشهایی از موزه و نگارخانهها و بخش اداری از نور و روشنایی طبیعی بهرهمند شوند.
در ساختن این مجموعه به طور کامل از سازه بتنی استفاده شده است و یک دیوار دو جداره و عایق بتنی نیز که در سراسر محیط خارجی بنا امتداد یافته است، کل مجموعه را از فشار و رطوبت خاک پیرامونی زیر زمین محفوظ نگه میدارد.
آثار موجود پیرامون سه محور هستند که عبارتند از: آثار تاریخی فرهنگی مثل نسخ خطی، چاپ سنگی قرآن کریم، مرقعات، کتب ادعیه، طومارها و سایر آثاری که موضوعشان به نوعی با قرآن مرتبط است.
دسته دوم آثار، مربوط به آثار خوشنویسان و هنرمندان معاصر مثل استاد امیرخانی میشود.
محور سوم آثار موجود هم مربوط به اشیاء مثل سکه، ظروف، جعبه، قلمدان و نظایر اینها میشود. این اشیاء هم هرکدام به نوعی با مضامین قرآنی ارتباط دارند و اکثر آنها متعلق به کاتبین و هنرمندان شناخته شده جهانی مثل میرعلی هروی، محمدابراهیم قمی، عبدالقادر حسینی و امسلمه دختر فتحعلی شاه قاجار است. در این مجموعه نه تنها قرآنهای ارزشمند و بسیار زیبا از بازه زمانی حدود سده چهارم هجری تا پایان قاجاریه وجود دارد، بلکه اشیاء ارزندهای همچون سکه، ظروف، جعبه، قلمدان، گلدان و همانند آنها و نیز آثار فاخر و هنری معاصر و بسیاری دیگر اشیاء بهادار فراهم آمده است.
هماینک این موزه دارای ۶۵۰ اثر که بخش بزرگ آن نسخ خطی قرآن است، این در حالی است که در آغاز بنیادگذاری، این موزه با ۴۹ نسخه خطی و ۱۵۱ تابلو شکل گرفت.
در قسمت جنوبی طبقه منفی یک، کتابخانه تخصصی قرار دارد که با وجود ۳۰ هزار جلد کتاب در زمینه کتب مرجع و علوم قرآنی را در سه طبقه در خود جای داده است.
تالار امانات نشریات، تالار مطالعه و مخزن، نمازخانه، سالن سمعی و بصری، محل فروش نشریات و تولیدات فرهنگی، فضاهای ویژه پذیرایی و استراحت نیز از دیگر بخشهای موزه ملی قرآن کریم است.
یک آمفیتئاتر ۴۰۰ نفره هم برای برگزاری مراسم، همایش و مجالس مختلف در حال ساخت است و هنوز به بهرهبرداری نرسیده است.
