مسجد امام که به نامهای مسجد جامع عباسی، مسجد سلطانی و مسجدشاه نیز شهرت دارد، یکی از بناهای مهم معماری اسلامی ایران بهشمارمیرود و از مساجد میدان نقش جهان در اصفهان است که در طی دوران صفوی ساخته شده است. این بنا شاهکاری جاویدان از معماری، کاشیکاری در قرن یازدهم هجری است که به دستور شاه عباس اول ، توسط استاد علی اکبر اصفهانی احداث گردیده است.
این مسجد مهمترین مسجد دوره صفویه در شهر اصفهان است که هم به لحاظ عظمت جنبه معماری و هم کثرت تزیینات حائز اهمیت می باشد. ورودی اصلی این مسجد در ضلع جنوبی میدان نقش جهان قرار گرفته و ورودی هایی دیگر نیز در محلات اطراف بنا (جهت دسترسی سریع تر و آسان تر مردم محله) وجود دارد. در اصلی در زیر مقرنس عالی سردر باشکوه آن واقع گردیده و با نقره و طلا پوشش داده شده و شامل اشعاری به خط نستعلیق است که سال اتمام و نصب آن را به زمان شاه صفی جانشین شاه عباس اول است. عالی ترین کاشیکاری مسجد در سردر ورودی آن قرار گرفته و سراسر آن با رنگ بندیهای کامل آکنده از کاشی هفت رنگ و معرق است.
این مسجد شاهکاری جاویدان از معماری و کاشیکاری و حجاری ایران در قرن یازدهم هجری است. کتیبه های مسجد، توسط خطاطان و خوشنویسان معروف دوران صفویه مانند : علیرضا عباسی ، عبدالباقی تبریزی ، محمدصالح اصفهانی و محمدرضا امامی مزین شده است و تزیینات عمدهی آن از کاشیهای خشت هفت رنگ و معرق است.
در داخل مسجد یک حیاط اصلی و مرکزی ، با چهار ایوان و دو حیاط فرعی جانبی قراردارد .میانسرای مسجد،تناسبات شش پهلوی منتظم را دارد. در دو گوشه جنوب شرقی و جنوب غربی صحن مسجد دو مدرسه بنام ناصری و سلیمانیه وجود دارد. اولی به دست ناصرالدین شاه و دومی به دست شاه سلیمان تعمیر شدهاند.
در مدرسه جنوب غربی مسجد، قطعه سنگ سادهای به شکل شاخص در محل معینی تعبیه شده است که ظهر حقیقی اصفهان را در چهار فصل نشان میدهد و چنانکه میگویند محاسبه آن را «شیخ بهائی» دانشمند و فقیه و ریاضیدان معروف عهد شاه عباس انجام داده است. سطح فوقانی این شاخص به شکل مثلث قائمالزاویه است که وتر مثلث در جهت طرفی است که ظهر را تعیین میکند و یک ضلع مجاور زاویهی قائمه وصل به دیوار است و ضلع دیگر نماینده قبله مسجد است.
از نکات جالب این مسجد انعکاس صوت در مرکز گنبد بزرگ جنوبی آن است، معمار گنبد، استاد فریدون نایینی است. گنبد خانه جنوبی به صورت دو پوش اجرا گردیده و فضای بین این دوگنبد حدود ۱۲ متر ارتفاع دارد . ارتفاع گنبد خارجی از کف مسجد ۵۰ متر می باشد .
در مسجد امام اصفهان واقع در میدان نقش جهان چهارمنار بسیار زیبا دیده میشود که شاهکار معماری عصر صفوی است و از نظر کاشیکاری و تزئینات دیگر از شاهکارهای هنری محسوب میشود. دو منار آن که در طرفین گنبد قرار دارد، هر کدام به ارتفاع ۴۸ متر است. ارتفاع هر یک از دو منار دیگر که در سر در مسجد قرار گرفته ۴۲ متر است. نقوش اسلامی این دو منار به صورت ختایی شطرنجی بر روی زمینه فیروزهای میباشد. هنر معماری این منارها طوری است که از قیصریه آنها را رو به روی هم میبینیم.
مسجد جامع عباسی، شاخصه ی مهم معماری دوران صفوی و میدان نقش جهان است. این مسجد در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهی ثبت ۱۰۷ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
