آشنایی با ماسال

استان گیلان همواره به مانند نگینی سرسبز در پهنه ایران همیشه استوار می‌درخشد جلوه‌های طبیعی و سرسبزی استان گیلان به اندازه‌ای گسترده است که می‌توان شهرستان ماسال را یکی از منحصر به فرد ترین و زیباترین مناطق استان گیلان نام برد و این منطقه را بهشت دست نخورده طبیعت نامید.
ماسال منطقه‌ای کوهپایه‌ای بکر در شمال ایران و در جوار کوه‌های تالش است. تا چشم کار می‌کند مراتع و نواحی سرسبز انبوه اطراف ماسال را احاطه کرده است. ماسال در لغت به معنی «کوه وار» یا «کنار کوه» است که رودخانه‌ی «خالکایی» که از ارتفاعات «شاه معلم» سرچشمه می‌گیرد، از این منطقه می‌گذرد. این منطقه در قدیم «رود کنار» نامیده می‌شده است و محل تشکیل شنبه ‌بازار کنونی بوده‌ است. وجود همین شنبه‌ بازار باعث رشد آبادی کوچک رودکنار شد شهرستان ماسال دو بخش مرکزی و شاندرمن دارد که هر دو آن‌ها طبیعتی دست‌ نخورده به‌ شمار می‌آیند. از طرفی در این منطقه ۴ دهستان و ۹۸ آبادی وجود دارد.

شهر ماسال در کنار رودخانه خالکایی واقع، که این رودخانه از قله مرتفع شاه‌معلم سرچشمه می‌گیرد پس از طی ۴۰ کیلومتر از درون شهر ماسال گذر می‌نماید. براساس سرشماری سال ۱۳۹۰ جمعیت ماسال برابر با ۱۴٬۶۸۹ نفر بوده‌ است مردم این شهر به زبان‌ تالشی سخن می‌گویند.
اغلب قومیت‌هایی که در این شهرستان زندگی می‌کنند تالش زبان‌ها هستند که دهقانان معروف شاندرمن نیز از این قبایل محسوب می‌شوند. در طول سال‌های اخیر مهاجران زیادی برای زندگی نه کار از استان‌های اطراف به این شهرستان سرازیرشده‌اند. جمعیت این شهرستان و استان گیلان با نرخ بالای کهنسالی درگیرند که از دلایل آن مهاجرت جوانان این شهرستان به دیگر استان‌ها و ایده آل بودن این شهرستان برای بازنشستگان و افراد بیمار می‌توان برشمرد.
مردم این منطقه به زبان تالشی صحبت می‌کنند.

ماسال از نظر اقتصادی به کشاورزی، دامپروری و همچنین صنایع وابسته به این دو متکی است. باغ ‌داری و زنبورداری نیز از دیگر فعالیت‌های ساکنین آن به شمار می‌رود. ویژگی‌های اقتصادی شهرستان ماسال بر پایه کشاورزی و دامداری استوار است و فعالیت‌هایی از قبیل برنج‌کاری، پرورش طیور، پرورش پیله ابریشم و گاو و گوسفند رایج است. تولید شالبافی، گلیم بافی، حصیربافی، ابریشم بافی و چوب تراشی از صنایع دستی این منطقه محسوب می‌شود. در این شهرستان مانند سایر نقاط گیلان بازار هفتگی در روز شنبه هر هفته تشکیل می‌شود و نقش مهمی در اقتصاد منطقه داردو مهم‌ترین سوغات منطقه عسل طبیعی، پنیر تالشی، گردو، خوج، مرکبات، حلواهای محلی و برنج است.
از روستا های شهرستان ماسال میتوان به آهکلان طاسکوه، وشمه‌سرا، شالما، لوحه سرا، چسلی، کوچکام و… را نام برد که هر کدام از این روستا‌ها زیبایی خودش را دارد. اغلب روستاییان کشاورز برنج هستند و در کنار کشاورزی دام‌ پروری نیز انجام می‌دهند.
مراتع و نواحی ییلاقی و سرسبز، چشم‌اندازهایی بر فراز منطقه، آبشارهای خروشان، غارهای کهن و ناشناخته، اماکن زیارتی و همچنین محل شهادت میرزا کوچک خان، هر یک به تنهایی می‌توانند به عنوان جاذبه‌ای دیدنی برای این منطقه مطرح شوند. به هر حال هم‌زمان با شناخته‌تر شدن هر چه بیشتر این منطقه، ماسال به یکی از محبوب‌ترین و جذاب‌ترین مقاصد گردشگری شمال کشور تبدیل شده است.

ماسال کجاست؟

ماسال در غرب رشت قرار گرفته است؛ از همین رو فاصله‌ی رشت تا ماسال از مسیر صومعه سرا در حدود ۵۵ کیلومتر است. شهرستان ماسال از شمال به رضوانشهر، از شرق به فومن و صومعه سرا، از غرب و جنوب به خلخال و در نهایت استان اردبیل محدود می‌شود. از طرفی این منطقه با تالش تقریبا ۶۰ کیلومتر فاصله دارد.
آب و هوای ماسال به طبع با توجه به قرارگیری در مناطق کوهستانی، کمی سردتر و کوهستانی می‌شود. میانگین دمای این منطقه در روزهای سرد سال ۳ درجه و در روزهای گرم سال ۲۸ درجه، همراه با رطوبت میانگین ۸۰٪ اندازه‌گیری شده است.

جاذبه‌های طبیعی ماسال

ماسال به دلیل داشتن طبیعتی سرسبز، دارای جاذبه‌های طبیعی بسیار زیادی است. در این شهر بیش از ۱۷ غار بزرگ و کوچک وجود دارد که بزرگترین آن‌ها غار آویشو است که بین مناطقی چون تائی‌بنه، انده‌چو و خماسون در بستر دره‌ای کم‌آب قرار دارد. این غار در بخش شاندرمن ماسال قرار گرفته است و همچنین از بزرگترین غارهای گیلان و در نوع خود یکی از کم نظیرترین غارها در سطح کشور است.
از دیگر جاذبه‌های طبیعی و زیبای ماسال منطقه جنگلی طاسکوه و آری‌دول، منطقه باستانی اسبه ریسه با غارهای بلند، گیله‌سرا، گردشگاه جنگلی ریزه‌ مندان و ییلاق شالما است.

۱- روستای اولسبلنگاه

دهکده ییلاقی اولسبلنگاه، از ییلاقات میان کوهی و پرجمعیت و دارای ساختمان‌های مسکونی زیاد با اسکلت چوبی است که اغلب ساکنان آن از شهروندان ماسال هستند که برای استراحت و گذراندن فصل گرما در آنجا زندگی می‌کنند. ماسال، در ۵۰ کیلومتری غرب رشت است، برای رسیدن به اولسبلنگاه، که به معنای درختی در ارتفاع بلند است، باید جاده‌ی جنوبی خروجی از ماسال را در پیش گرفت. مسافت این جاده‌ آسفالته تا اولسبلانگاه تقریبا ۲۵ کیلومتر است و به راحتی می‌توان با تاکسی یا اتومبیل شخصی از آن گذر کرد. ییلاقات ماسال یکی از مناطق زیبا و بکر منطقه است که گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می‌کند.

۲- دشت النزه
مهم‌ترین هدف محور ییلاقی شاندرمن ییلاق دشت النزه‌ است .دشتی سرسبز و پهناوره که از همه طرف با کوه‌های سرسبز احاطه شده است و در یکـی از مسیر های مـهم زندگــی عشایـــر مردمــان این منطقه واقع شده است. روبروی این دشت بقعه امامزاده ابراهیم النزه قرار دارد که تا آن جا ۵ دقیقه پیاده روی دارد. ساختمان بقعه چوبی و بسیار کوچک و قدیمی است، با ضریح بسیار کوچک ، ساده و پوشیده از پارچه‌های سبز، با چندین چراغ بر روی آن تزئین شده است. در پای بقعه درخت کهنسال افرایی دیده می‌شود که بالغ بر ۲۰۰ سال از عمرش می‌گذرد. بنابر باور مردم محلی این درخت برای برآورده شدن حاجات بسیار موثر و کارگشا است. به همین دلیل آنها پارچه های سبز و نخ و شمشاد را از ضریح کوچک آن آویزان می کنند تا حاجت بگیرند.
روبروی این بقعه چشمه زیبا و بزرگی دیده می شود که در کنار درختان ولیک سرخ و سیاه، گلابی وحشی، گردو، آلوچه وحشی زیبایی وصف ناپذیری به منطقه بخشیده است. کمی دورتری از بقعه نیز یک آبشار به نام آبشار واشیاره قرار دارد که البته راه دسترسی به آن ساده نیست. دشت النزه چندین کوه بلند نیز دارد که کوه پیلم در شمال کوه شعله مرتفع ترین کوه این ناحیه می باشد.
بهترین زمان برای سفر به مناطق ییلاقی دشت النزه فصل تابستان است.
آب و هوای ییلاقی و مطبوع در فصل بهار و تابستان، طبیعتی بکـر در میان جنگل های انبـوه و سر به فلک رسیده درختـان راش و چشمه های متعدد جـاری در دشت این ییلاق نوید تجربه طبیعتی بــکر و منحصر بفرد را به هـر بیننده ای میـدهد. زندگی در این ییلاق هنوز به سبک سنتی خود جریـان دارد. صدای پرندگـــان، صـدای آب، صــدای رمـه های گوسفنــدان و بــزها، گـله های اسب هـای وحشی، حضور گـاو و گـاومیش در کنـار انسان نیاز تطبیــق انسـان به طبیعت را یادآور میگردد. آسمان شب این ییــلاق در صورت عدم وجود مه، بسیار زیباست. هــوای پاک و عاری از هــرگونه آلودگی، ستارگان شب را درخشان تر در چشم بیننده می نمایاند. با توجه نوع اقلیم و آب و هوای کوهستانی در ییــلاقات شاندرمن شب ها حتی درتابستان هم سرد است. برای گرمایش در این منطقه از بخاری هیزمی استفاده میشود. همچنین گـــاهی اوقـات هم برای پخت غذا و یا دم کردن چای نیز از این بخاری ها استفاده می شود.

مسیر دسترسی به دشت النزه ماسال
برای رسیدن به دشت النزه باید از روستاها و مناطق بیتم، اولم، شهید حسرتی معاف، چپرود، بوستون گاه، خشت خوار، چای خاله، سبل خوار و سنفیه عبور کرد. بعد از سنفیه به دشت النزه می رسیم. در دشت النزه، خانه های ییلاقی برای گذران تابستان احداث شده و مردم برای استفاده از هوای خنک تابستان از آن ها استفاده می کنند.
برای بازدید از ییلاق النزه باید پس از میدان شهدای شاندرمن به سمت چپ حرکت کرد تا وارد جاده شاندرمن – النزه شد. با ورود به این مسیر باید از روستاهای سنفیه، چای خاله، سبل خوار، برزف، بوستون گاه، استه سر، چپرود، معاف، گسکیجان، اولم و بیتم عبور کرد تا به روستای النزه رسید.

دیگر جاذبه‌های ماسال

کمی بالاتر از اولسبلانگاه، محل مرگ «میرزاکوچک خان جنگلی» که به مشهد میرزا معروف است نیز کمی بالا‌تر از اولسابلانگاه، در روستای «گیلوانه» است و مشتاقان این منطقه، می‌توانند از آن مکان دیدن کنند.
از جاذبه‌های گردشگری ماسال می‌توان به منطقه جنگلی طلاسکوه وآری دول، منطقه باستانی اسبه ریسه باغارهای و صخرهای بلند‌، گردشگاه ریزه مندان، ییلاق شالماء، چلسی بیلگاه دون، اسپی دشت، دشت النزه و ویرگاه، خندیله پست مارجونه، رشت پشت، وشنه راه، واشیار،صی فی، اولسبلنگاه، نم نم پشت، خشکه دریا، تلارگاه ملومه بند، غارآویشو، مناطق باستانی درخانه، گیله سرا، وردم، منطقه یادمانی مشهد میرزا (محل شهادت میرزاکوچک خان) اشاره کرد.

آبشارهای ماسال
آبشارهای متعدد شهرستان ماسال را می‌توان یکی از جاذبه‌های مهم گردشکری این شهرستان نام برد؛ آبشارهایی از قبیل آبشار ویوز در مجاورت منطقه ییلاقی النزه در شاندرمن، آبشار خون با ارتفاع بیش از ۱۵ متر، آبشار تولی نساء و آبشار رامینه با ارتفاع ۱۰ متر که حدوداً در ۳۵۰ متری بالای جاده رامینه قرار دارد.از مهم‌ترین و دیدنی‌ترین مناطق ماسال هستند که دیدن این مناظر همواره قدرت بی‌انتهای خداوند را در چشم بیننده تداعی می‌کند.
آبشار رامینه
آبشار رامینه با ارتفاع ۱۰ متر که چیزی حدودا ۳۵۰ متر بالای جاده رامینه واقع شده است، آبشار رامینه یکی از قشنگ ترین آبشارهای بالا دست جاده اصلی و در دل جنگل است و حدود ۱۰ دقیقا با جاده اصلی فاصله دارد. راه دسترسی به این جاده سر بالایی و پرشیب است، آبشار پر آبی که با شیب بسیار زیاد فرو می ریزد. این آبشار کاملا بکر و دست نخورده است.

باغ پرندگان تمجیدی
در ییلاقات ماسال و در کنار طبیعتی بکر و زیبا در منطقه اسب ریسه باغی با وسعت بسیار وجود دارد که انواع پرندگان در آنجا وجود دارند و یکی از مهمترین مزایای این باغ وجود کلبه ها و ویلاهایی است که برای گردشگران در نظر گرفته شده تا شب بتوانند در این باغ استراحت کنند. آدرس: استان گیلان، ماسال‎، ییلاقات ماسال، بعد از متل ییلاقی رامینه ، سه راهی اول […]

دیواره سنگی اسبه ریسه
منطقه اسب ریسه مربوط به هزاره اول قبل از میلاد تا اوایل دوران تاریخی پس از اسلام می باشد که در شهرستان ماسال، بخش مرکزی و دهستان حومه واقع شده است و به تازگی به ثبت آثار ملی ایران رسیده است. دیواره سنگی موجود در این مجموعه یکی از صخره های بلند سنگ نوردی کشور است و با وجود رودخانه ایی خروشان در دامنه ی این صخره ها پتانسیل کایاک سواری در آب های خروشان را دارد.

ییلاق خان بند
ییلاق خان بند واقع در منطقه کوهستانی و ییلاقی که در ارتفاعات شهرستان زیبا و بهشت مانند ماسال قرار گرفته است می باشد.
آدرس: استان گیلان، ماسال‎، ییلاق خان بند

گورستان خون
گورستان خون مربوط به هزاره اول قبل از میلاد تا سده های میانه پس از اسلام می باشد، این گورستان در شهرستان ماسال و بخش مرکزی دهستان ماسال در روستای خون واقع شده است.این گورستان به تازگی ثبت آثار ملی ایران شده است.

گسکر
شهری تاریخی و پنهان با قدمتی ۱۲۰۰ ساله در دل جنگل های هفت دغان در استان گیلان است که بزرگترین شهر باقیمانده از دوره ی اسلامی در شمال ایران می باشد. گسکر یکی از آثار تاریخی منحصربه فرد در شمال ایران است که حمام ها، بازار، اماکن مسکونی و مذهبی، پل های خشتی و … در آن نشان از یک تمدن و حیات تاریخی در دوره ی اسلامی است. گسکر منطقه ایی امیرنشین در دوره ی باستان است.

محل شهادت میرزا کوچک خان جنگلی
محل شهادت میرزاکوچک خان جنگلی یکی دیگر از جاذبه‌های گردشکری این منطقه است؛ ارتفاعات ماسال محل شهادت میزراکوچک خان جنگلی است. او در حالی که «ارتفاعات آلاله پشته» را به‌عنوان منطقه امن در نظر گرفته و قصد گذر از این منطقه و رسیدن به خلخال را داشت بر اثر کولاک و یخبندان به شهادت می‌رسد.

اماکن مذهبی ماسال
اماکن و جاذبه های مذهبی شهر ماسال خود به‌ تنهایی یک عامل مهم در جذب گردشگر است. بقعه آقا سید مهر علی و آقا سید رضا علی در دهکده زیارتی سیاحتی شالما، بقعه سید صفی الدین در میر محله، بقعه شاهزاده هاشم چسلی ، بقعه سنگ بست و زیارت گاه های کلکاپشت، خندیله پشت و شاه معلم در ماسال و بقعه امام زاده شفیع قسمت کوچکی از اماکن مذهبی این شهرستان است که همه ساله میزبان جمع کثیری از عاشقان و دوستداران خاندان ائمه اطهار است.
از مکان‌های زیارتی ماسال می‌توان به بقعه آقا سیدمهر علی و آقا سید رضا علی در دهکده زیارتی – سیاحتی شالما، سید صفی الدین در میر محله، بقعه شاهزاده هاشم چسلی، بقعه سنگ بست و زیارت گاههای کلکاپشت، خندیله پشت و شاه معلم در ماسال و بقعه امام زاده شفیع، آقا سید رضا دلیجان، آقا سید ابراهیم قران، پیرون بست پلنگه سرا، هفت اولیا (پیر اولی و پیر فرج) اولم و زیارتگاه‌های گلگولی تربه و شاه پیلین و شاه میر در شاندرمن اشاره کرد.
بازارهای محلی ماسال
بازارهای محلی جزئی از فرهنگ مردم گیلان است که گردشگران زیادی را به مناطق مختلف استان جذب می کند.
بازار محلی جمعه بازار منطقه شاندرمن ماسال از بازارهای محلی مطرح استان است؛ این بازار کانونی برای خرید و فروش کالا محسوب می‌شود و عمده محصولات عرضه شده در جمعه بازار شاندرمن، محصولات محلی و صنایع دستی مردان و زنان تالشی است.
استان گیلان خود به‌ تنهایی قسمتی از بهشت خدا بر روی زمین است. به‌دلیل زیبایی‌های بکر و طبیعی شهرستان ماسال، می‌توان این منطقه را بهشت گمشده گیلان خواند؛ مردان و زنان دلاور تالشی در تمامی فصول سال آماده میزبانی خالصانه از مسافران و گردشگران هستند و میهمان نوازی را به‌معنای دقیق کلمه به میهمانان این منطقه هدیه می‌دهند.

اقامت در ماسال

برای اقامت در منطقه ماسال باید به ییلاقات آن رفت؛ در این منطقه، هتل معصومی بسیار معروف است و می‌تواند پذیرای اقامت شما باشد. این هتل مدرن‌ترین هتل در منطقه ییلاقات ماسال است. علاوه بر هتل مذبور، اقامتگاهی در منطقه ماسال با نام افرا قرار دارد که مجهز به رستوران نیز است کسانی که به ییلاقات اولسبلانگاه می‌روند، می‌توانند برای اقامت از این هتل استفاده کنند.
دهکده توریستی ملل شاندرمن ماسال، یکی دیگر از مناطق اقامتی و تفریحی در نزدیکی شهر ماسال است این مجموعه، دارای ۱۱ باب ویلای مدرن با امکانات رفاهی است که در فضایی بسیار زیبا و روستایی و خارج از محدوده ترافیک و به دور از شلوغی شهر و با چشم‌اندازی از جنگل و کوه، برای استفاده گردشگران، ساخته شده است.

بهترین زمان سفر به ماسال

سفر به ییلاقات معمولا از اواسط اردیبهشت ماه آغاز می‌شود و تا پایان تابستان ادامه می‌یابد. هر چند که ییلاق ماسال دارای زیبایی کم نظیری در فصل پاییز است. اما گردشگران کمتری در فصل پاییز به این منطقه سفر می‌کنند.

مسیرهای دسترسی به ماسال

– قبل از ورود به رشت از سمت امامزاده هاشم (ع)، کمی بعد از پلیس راه رشت، در جاده سراوان ادامه مسیر دهید تا بدون ورود به فومن و تولم شهر و صومعه سرا به ییلاق ماسال برسید.
– شهرستان ماسال از شمال به رضوانشهر، از شرق به فومن و صومعه سرا، از غرب و جنوب به خلخال و در نهایت استان اردبیل محدود می‌شود. ماسال در غرب رشت قرار گرفته است؛ از همین رو فاصله‌ی رشت تا ماسال از مسیر صومعه سرا در حدود ۵۵ کیلومتر است. از طرفی این منطقه با تالش تقریبا ۶۰ کیلومتر فاصله دارد. با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت که برای رسیدن به ماسال از مرکز گیلان، مسافتی بیش از یک ساعت را باید طی کرد.