«افلاک نما» که اولین بار در سال ۱۳۰۲ شمسی (۱۹۲۳ میلادی) توسط یک شرکت آلمانی ابداع شد، مکانی است با سقفی به شکل گنبد با سالنی که معمولا در مرکز آن تجهیزات نوری و کامپیوتری، نصب می شود و با استفاده از مجموعه‌ای از نورافکن ها و عدسی ها، آسمان، صورت فلکی و ستارگان، بر سقف کروی به نمایش درمی آید و تصاویر بدیعی از کرات وستارگان به صورت جلوه‌های ویژه بازسازی مییشود، آنچنان که تماشاگران خود را کاملا در فضای نامتناهی احساس می کنند.

مجتمع اخترشناسی و افلاک نمای خیام یکی از بزرگترین طرح‌های علمی در ایران است.این مجتمع اخترشناسی و افلاک نما یکی از بزرگترین طرح‌های علمی و گردشگری ایران است. افلاک نمای خیام در نیشابور در نزدیکی آرامگاه خیام در حال ساخت می‌باشد و هنوز به بهره برداری کامل نرسیده‌است. افلاک نمای این بنا بزرگترین افلاک نمای خاورمیانه‌است.

این پروژه از سال ۱۳۷۹ به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان واگذار گردیده‌است که تاکنون بیش از ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌است.