آرامگاه عمر خیام گیراترین نقطه گردشگری نیشابور و نمونهٔ برجستهٔ معماری نوین ایرانی است که طراحِّ آن هوشنگ سیحون بود و آن را در ۶ شهریور ۱۳۴۱ پایان داد. طرحش برگرفته از زندگی، زمانه و اندیشههای عمر خیام است که بر هر سه «ریاضیدان»، «اخترشناس» و «شاعر» بودنِ خیام استوار است و سازههای پیرامون آرامگاه، به پیشهٔ پدری خیام (خیمهدوزی) رویکرد دارد؛ ۲۲ متر بلندا دارد و در باغی در حومهٔ شهر نیشابور جای دارد که آرامگاه و مسجد محمد محروق نیز در آن برپاست که بهعنوان یک امامزاده نزد مسلمانان شیعه گرامی داشته میشود.
محل آرامگاه خیام، در باغی است که محل زندگی خیام در زمان حیاتش بوده است و مرقد امام زاده محروق نیز در آن واقع شده ،در این باغ دیدنی با مساحت ۲۰ هزار متر مربع مجموعه ای از کتابخانه،موزه ، مهمانخانه و همچنین تندیسی از حکیم عمر خیام در محوطه ورودی نصب شده است.
عمارت آرامگاه خیام که همانند بناهای آرامگاه فردوسی و آرامگاه نادر توسط استاد سیحون طراحی و ایجاد گردیده به گونه ای بسیار ماهرانه و مهندسی و بنا به آرزوی خیام که دریکی از شعرهای خود آورده “کاش مزارم جای قرار میگرفت که برگ کل بر مزارم می ریخت ” مهندس سیحون این آرزو را بر آورده و معماری بنا را از تداخل امام زاده و با تنظیم ارتفاع آرامگاه ،شکوفه های درختان اطراف بر روی قبر به زیبایی آن می افزاید. همچنین در معماری بنا بیست بیت از اشعار خیام در کتیبه های لوزی شکل به خط تعلیق استاد مرتضی عبدالرسولی در سال ۱۳۳۹ آورده شده است. به هرحال شعر و شاعری ، ریاضیات و علم نجوم در این عمارت توسط استاد سیحون به هم آمیخته و نمادی از علومی را که عمر خیام در آن دست داشته پدیدار گشته است.
آدرس : نیشابور – انتهای خیابان عرفان – ارامگاه عمر خیام شیرازی
