استان سیستان و بلوچستان پس از استان کرمان به عنوان دومین استان پهناور کشور در جنوب شرقی ایران واقع است. این استان با حدود ۱۸۰٬۷۲۶ کیلومتر مربع وسعت کمابیش اندازه کشور سوریه بزرگی دارد و بیش از ۱۱ درصد وسعت ایران را دربرمی‌گیرد. سیستان شامل زابل و هامون و هیرمند و نیمروز و زهک است.
این استان دارای قلعه های تاریخی میباشد که در این مقاله به آن ها میپردازیم.
برای مشاهده تصاویر و توضیحات در مورد هر قلعه روی عناوین زیر کلیک کنید:
قلعه سرباز:
قلعه رامرود:
قلعه سام :
قلعه مچی:
قلعه سه کوهه:
قلعه سرباز:
با قدمتی که به دوره قاجار بازمی‌گردد، در سرباز، جنب ناحیه انتظامی شهر واقع شده است. از این قلعه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین قلعه‌های بلوچستان یاد می‌شود و به‌وسیله حاکمان محلی ساخته شده است. این اثر در تاریخ ۲۵ مهر ۱۳۸۳ با شماره‌ی ثبت ۱۱۲۱۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه رامرود:
در ۹۵ كيلومتری جنوب غربی شهرستان زابل و در محدوده تاسوكی قرار دارد. محمد اعظم سيستانی در كتاب سيستان بعد از اسلام، در مورد این قلعه آورده است که قلعه فرخ، قلعه ترقون و خرابه‌های كندرک در امتداد قلعه رامرود هستند و آثار تاريخی آنها متعلق به بعد از دوره تيموری است. وجود سفال‌های دوره ايلخانی و دوره تيموری و همچنين كشف چينی‌های آبی، سفيد و ظروف زرین‌فام دوره صفوی در اين منطقه نشان از آبادانی آنها در آن زمان دارد.
قلعه سام :
زابل در ۴ کیلومتری سه کوهه قرار دارد. شکل قلعه مستطیلی است. این مکان دارای دیوارهای پهن و بزرگ خشتی و گلی و همچنین دروازه و برج‌های متعدد است. کلنل تیت انگلیسی و والترسرویس آمریکایی از این قلعه بازدید کرده‌اند. به گفته کلنل تیت در سده‌ی نوزدهم، نهری از نزدیک این قلعه جاری و به طرف دهکده ورمال ادامه داشته است. بر اثر کاوش باستان شناسان، در طبقه زیرین این بنا نوشته‌ای یونانی متعلق به دوران پارت‌ها کشف شده است. طبقه بالایی این بنا متعلق به دوران ساسانی است.
قلعه مچی:
در ۶۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل، حد فاصل شهر سوخته و تاسوکی و در سمت راست جاده زابل به زاهدان قرار گرفته است. این قلعه مقر و کاخ خاندان رئیسی، فرمانروایان جنوبی سیستان میباشد که از خشت و گل ساخته شده است. آغاز حیات این منطقه از اواخر دوره ساسانی است و در زمان صفویه به اوج خود می‌رسد. این بنا دارای پلان دو ایوانی بوده و فرم کلی بنا تقریباً به صورت مربع است. ارتفاع ایوان شمالی این قلعه از زمین ۱۰ متر و دهانه آن ۵/۷ متر پهنا دارد. در این منطقه باقی مانده یک آسیاب بادی نیز وجود دارد که نمونه‌های آن در دوران اسلامی و در تمام نقاط سیستان وجود داشته است. در جنوب غربی این قلعه و به فاصله ۳ کیلومتری آن، تعدادی تپه کوچک وجود دارد که سفال‌های کشف شده مربوط به دوران پیش از تاریخ است.
از آنجا که در سراسر منطقه نخلستان‌های فراوانی وجود داشت و مچ نیز به زبان محلی به معنی درخت خرما میباشد، قلعه به نام قلعه مچی مشهور شده است.
قلعه سه کوهه:
یکی از آبادی‌های بسیار قدیمی سیستان و مربوط به دوران قاجار است که در ۳۰ کیلومتری جنوب غربی زابل و بر فراز بلندی روستای سه کوهه ساخته شده است. بنای اصلی آن از سه قسمت به هم پيوسته ارگ جنوبی، ارگ شمالی و ارگ ميدانی تشكيل شده است. مصالح مورد استفاده در این قلعه عبارتند از: كاهگل، خشت خام و ملاط‌های گچ و خاك. این قلعه مركز برافراشتن پرچم ايران در مبارزات با استعمار انگليس در منطقه بوده و آخرين حاكم سيستان در دوران قاجاريه در آن زندگی می‌کرده است.
این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۲۵۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
