غار دربند سمنان
غار دربند در منطقه نمونه گردشگری دربند شهرستان مهديشهر در فاصله 1 كيلومتری ميدان ولايت در شمال شهرستان مهديشهر استان سمنان قرار دارد. دهانه غار در كمركش كوه سنگی زيبايی رو به مشرق قرار گرفته و دره وسيع و سرسبز دربند در زير آن گسترده شده است. ورودی غار دربند به عرض 2/75 متر و ارتفاع آن 1/35 متر است و روی پلهای به ارتفاع 2/5 متر قرار دارد. جلوی دهانه غار مسطحه نسبتاً بزرگی است كه با سنگ چين دهانه آن را بستهاند و در موقع نبودن خطر از آن استفاده میكردهاند. پس از عبور از دهانه دالانی به طول 24 و عرض 3 متر ديده میشود و مانند گلو، بين دهانه و تالار غار قرار گرفته است. انتهای گلو به تدريج كوتاه شده تا اين كه به دهانهای به به ارتفاع 80 سانتیمتر میرسد. بنابراين تنها دليل وجود آثار و استخوان حيوانات بزرگ از قبيل اسب و گاو و ... در داخل غار اين است كه به وسيله حيوانات درنده به آنجا كشانيده شدهاند. در كنار دهانه، آثار سنگ چين محكمی به چشم می خورد كه قسمتی از آن ريزش كرده است. اين سنگ چين به منظور مسدود ساختن شكافی است كه از كنار دهانه به داخل غار راه دارد و ساكنان و پناهندگان غار برای جلوگيری از نفوذ دشمنان آن را بستهاند. پس از گذشتن از دهانه مذكور، محوطه داخلی غار ديده میشود كه نسبتاً ساده و بدون پيچ و خم است. فضای غار دربند به صورت تالار تقريباً بيضی شكل است به طول 91 متر و عريضترين قسمت آن 36 متر و بلندترين نقطه سقف آن به 20 متر میرسد.
ساختمان غار دربند از نظر زمينشناسی مربوط به دوران سوم و از نوع سنگهای رسوبی است كه به مقدار فراوان آهك و املاح دارد و از اين رو سراسر آن پوشيده از ستونهای بزرگ و زيبای استالاگميت بوده و از نظر دكوراسيون يكی از زيباترين و تماشايیترين غارهای ايران است و میتوان بلندترين ستون استالاگميت را كه تاكنون در غارهای ايران مشاهده شده در آنجا ديد. اين ستون به ارتفاع 12 متر و قطر متوسط 2/85 متر می باشد كه به طرز سحرآميزی در وسط غار بالا رفته است. متأسفانه كمتر نقطهای در اين غار میتوان يافت كه به ضربِ آلاتِ برنده و يا رنگ و ذغال و ... كنده و منقش نشده باشد. پيكره زيبای ستونها تماماً با مساحی و يادبود بينندگان آلوده شده و به طور چشمگيری از جلوه و زيبايی آنها كاسته شده است. ستونهای عظيم و سنگين و تخته سنگهای بزرگ كه در گوشه و كنار غار پراكنده است حكايت از زمين لرزههای سهمناك گذشتههای دور دارد. كف غار سنگلاخ و دارای پستی و بلندیهای زياد است و در اثر رطوبت هوا قسمت زيادی از آن را گِل لغزندهای پوشانيده كه عبور از آن بیخطر نيست. از ديدنیهای اين غار، حوضچه آب صاف و كوچكی است كه آب آن از نظر آشاميدنی مناسب نيست و به مقدار زيادی املاح دارد. هوای غار نسبتاً خنك میباشد و در قسمت انتهايی به 15 درجه سانتیگراد میرسد و به طور متوسط 10 درجه با هوای بيرون اختلاف حرارت دارد.
غار شير بند سمنان
غار شير بند در حدود 12 كيلومتری شمال شرق دامغان در روستای جزن قرار دارد. اين غار يكی از زيباترين غارهای ايران است كه حدود 800 متر طول دارد. دهانه غار شير بند در كمركش كوهی صخرهای كه از بستر رودخانه 50 متر ارتفاع دارد قرار گرفته است. داخل غار شير بند كه در يك رشته فلات آهكی قرار گرفته، قنديل و ستونهای زيبای آهكی به رنگ و اندازههای مختلف از سقف غار آويزان است. زمينشناسان قدمت سنگها و ستونهای اين كوه و غار را به 150 تا 190 ميليون سال قبل نسبت میدهند. در ديوارههای غار در اثر رسوب كربنات كلسيم محلول در آب، اشكال سفيد و بسيار زيبايی همانند گچبریهای كاخها و منازل به صورت گُلِ كلمی و اجتماع بلورهای سوزنی شكل مناظر جالب توجه و زيبايی را به وجود آورده است. دهانه ورودی غار شير بند حدود 1 متر ارتفاع دارد به طوری كه برای ورود بايد چهار دست و پا وارد شد. بعضی از قسمتها بسيار تنگ است و بايد از بين صخره سنگهای آهكی به صورت سينهخيز حركت كرد و بعضی از قسمتها بسيار وسيع و با ارتفاعی حدود 30 تا 40 متر است. هوای داخل غار خنك و مرطوب و بسيار ساكن و در قسمتهای تحتانی غار مقدار اكسيژن كمتر است. سقف و كف غار آهكی بوده و بر اثر گذشت زمان و فرسايش، در سقفها و ديوارهها، قنديلهای بسيار بزرگ و زيبايی تشكيل شده كه منظره منحصر به فردی در غار به وجود آورده است. قسمتهای داخلی غار وسيعتر شده و به چند شاخه تقسيم میشود. در برخی قسمتها قنديلهای زيبايی به چشم میخورد كه از روی آنها آب روی زمين میچكد. اين غار زيبا و شگفتانگيز بسياری از غارنوردان را به سوی خود جذب میكند.
غار افتر سمنان
اين غار يكی از بزرگترين غارهای آهكی شهرستان سمنان است. در اين غار محصولات لبنی دامداران افتر كه دوره ييلاق را در گورسفيد، طارم، كلارخان، افتر و امامزاده عبدالله سپری میكنند، نگهداری میشود. ظرفيت اين غار حدود 2 هزار جلد محصولات لبنی است. طول اين غار 302 متر و عرض آن حدود 12 متر است و ارتفاع آن از 40 سانتیمتر تا 5 متر متغير است. در اين غار گونههای جانوری مشاهده نمیشود ولی در دامنه بيرون غار، چند گونه گياهی بومی از خانواده گندميان، گون، كلاه ميرحسن، اسپند، اسپرس كوهی، زرشك و ... وجود دارد. اين غار از گذشته به عنوان يخچال طبيعی برای حفظ محصولات دامی مورد استفاده اهالی بوده و در بين اهالی به «مغار افتر» معروف است. وجود تخته سنگهای گچ و آهك، سكوهای مناسبی برای قرار دادن پوست احشام فراهم كرده است
غار نمكی سمنان
غار نمكی كه به غار نفت دره معروف است، در كوه اژدهای گرمسار واقع است و بر اثر سيلابها و شسته شدن صخرههای نمكی به وجود آمده است. اين غار بنا به نظر برخی زمينشناسان، در دوره دوم زمينشناسی به وجود آمده است و انواع استالاكتيت و استالاگميت در اين غار وجود دارد. هوای درون غار به لحاظ عبور از درون لايههای نمكی، بسيار تميز و سالم است و در فصل تابستان علیرغم گرمای هوا، داخل غار سرد است. در برخی از قسمتهای غار ارتفاع از قدّ يك انسان معمولی كوتاهتر است. برای عبور از غار نياز به كفش مناسب و چراغ قوه می باشد.