وقتی قدم به شهر سمنان بگذاری با کمی جست و جو به راحتی می توانی اثری تاریخی و چشم نواز را در آن بیابی که عنوان نماد این شهر را یدک می کشد. دروازه ارگ سمنان در میان میدان ارگ این شهر قد علم کرده و حرف های زیادی از گذشته این دیار دارد. نقش و نگار تماشایی آن هر چشمی را به خود خیره می کند و هنر ایرانیان را به رخ رهگذران می کشد. امروزه از تمام شکوه و جلال ارگ سمنان تنها دروازه شمالی آن باقی مانده و با همت مسوولان سرپاست تا گردشگران از دیدن آن لذت ببرند. دروازه ارگ مایه افتخار برای مردم سمنان است و آنها این اثر را تنها جاذبه تاریخی این شهر می دانند.
دروازه ارگ سمنان از معروف ترین بناهای تاریخی سمنان است که نماد این شهر به شمار می آید. این دروازه تنها اثر باقیمانده از ارگ سمنان است که زمانی یک مرکز مهم حکومتی در ایران بود. بد نیست در اینجا تعریفی از ارگ داشته باشیم تا بدانید این دروازه از چه اثر مهمی برجای مانده است. ارگ به قلعه های کوچکی که در میان قلعه های بزرگ تر هستند اتلاق می شود که امور اداری شهر در آن ها انجام می شد و از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بودند.
تاریخچه دروازه ارگ سمنان
ارگ دولتی سمنان یا دارالحکومه سمنان مجموعه‌ای بزرگ از ساختمان ها و بناهای مورد نیاز برای اداره شهر بود که در زمان حکومت حاجی بهمن میرزا بها الدوله، فرزند فتحعلی شاه قاجار ساخته شد. اماکنی چون تلگرافخانه، قراولخانه، آب‌انبار، حمام حسینیه و... در این ارگ وجود داشت و در داخل دیوارهای ضخیم ارگ اتاق هایی برای نگهبانی تعبیه شده بود. در سال 1284 هجری قمری (حدود 1246 خورشیدی) ناصرالدین شاه قاجار که راهی مشهد مقدس بود، گذرش به ایالت «کومش» یا «سمنان» افتاد و به مدت سه روز در ساختمان ارگ دولتی سمنان ماندگار شد.
در آن زمان 12 برج با ساختمان های مختلف در ارگ وجود داشت؛ اما هنوز خبری از دروازه شمالی نبود. پادشاه در همین سفر دستور ساخت دروازه را صادر و آن را به حاکم وقت سمنان ابلاغ می کند. کار ساخت دروازه در سال 1302 هجری قمری (حدود حدود 1263 خورشیدی) به پایان رسید؛ در آن زمان «انوشیروان میرزا ضیاء الدوله» حکومت سمنان، دامغان، شاهرود و بسطام یا به عبارتی ایالت قومس را در دست داشت. وی فرزند «محمدرحیم میرزا» پسر دهم عباس میرزا نایب السلطنه بود که در سال‌های 1300 تا 1305 هجری قمری حکمرانی کرد. عکس های به جا مانده از گذشته حکایت از این دارند که در سفر دوم شاه به مشهد دروازه شمالی ارگ سمنان وجود داشته است.
شاید از خودتان بپرسید که چه بر سر ارگ دولتی آمد؟ باید بدانید که این اثر در زمان رضا شاه پهلوی به واسطه ساخت و ساز خیابان ها و بناهای جدید تخریب شد. این ارگ دروازه های متعددی داشت؛ اما فقط دروازه شمالی آن باقی ماند که آن هم به سبب شکایت فرهنگ دوستان و پیگیری آنان بود. در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۸ این اثر با شماره ثبت ۳۹۵ در فهرست آثار ملی ایران جای و به عنوان میراثی ارزشمند مورد حمایت قرار گرفت. در جریان مرمت این بنا نورافکن هایی در چهار گوشه آن نصب شد تا به هنگام شب نمایی خاص به دروازه بدهند.
