بناى هارونيه در 25 کیلومترى شمال غربى مشهد در حاشیه غربى جاده مشهد به طوس و در قلب دشت طوس واقع گردیده است که چشمگیرترین و قدیمی‌ترین اثری است که از طوس به جای مانده است.این بنا تا حدود صد سال پیش ویرانه‌ای بی‌نام بود اما از زمان احداث آرامگاه جدید فردوسی در سال‌های 1308 تا 1313 خورشیدی مردم آن را «زندان هارون» یا «بقعه هارونی» نامیدند.درحالی كه نه تنها بنا از لحاظ شكل و نقشه هيچ گونه شباهتى به زندان ندارد، بلكه طبق مستندات تاريخى نیز نمىتوان هيچ‌گونه ارتباطى بين اين اثر و هارونالرشيد، خليفه عباسى يافت؛ چراکه هارون در سال193ه.ق وفات يافته است در حالى كه اصل بنا را با توجه به شكل معمارى، از دوره ايلخانى (قرن هشتم هجرى) مىدانند كه بخش‌هايى در دوره تيمورى به آن افزوده شده است.
در حفاري‌هايى كه به سال 1354 در اين بنا صورت گرفت، ضمن پيداشدن سفال‌هاى مربوط به دوران سلجوقى، تيمورى و صفوى، جرز بسيار قطورى از سنگ و ملاط ساروج كه يادآور پى‌بناى آتشكدههاى ساسانى است، مشاهده شد و آثار به‌دست آمده نشان مي‌دهد كه پى اين بنا سابقهاى خيلى پيش از قرن ششم داشته است.
تمام بناى هارونيه آجرى است و هيچ‌گونه تزيين كاشى در آن به كار نرفته است، اين بنا به‌صورت چهارضلعى است كه ابعاد آن در اضلاع مختلف به علت وجود قناسى نابرابر است. این بنا مشتمل بر یک فضای وسیع مربع گنبد دار به ارتفاع حدود25 متر و وسعت 12*12 متر است در انتهای بنا سه حجره با اتاقک با تزئیناتی شامل گچبری قرار دارند تزدینات خارجی آن منحصر به قابهای عمودی و ستون نماهای طرفین ورودی می‌باشد. راه پله هایی دارد که می‌توان به طبقه دوم بنا رفت. بقعه هارونيه به خاطر اندازه و انفراد و حجم جمع‌و‌جورش بنايى بسيار جالب است و آرامگاه سلطان سنجر در مرو را به ياد مىآورد. گنبد هارونیه در دهه های اخیر به همت انجمن اثار ملی و میراث فرهنگی خراسان مرمت و بازسازی شده است.