بندر ترکمن کجاست؟

بندر ترکمن یا بندر شاه شهری در غرب استان گلستان است. این شهر در زمان رضاشاه پهلوی در سال ۱۳۰۶ خورشیدی بنیان‌ گذاری شد و از این رو تا پیش از انقلاب «بندر شاه» نامیده می‌شد. بندر شاه جزو نخستین شهرهای ایران است که راه ‌آهن به آن کشیده شد؛ راه‌ آهن سراسری پس از گذشت ۱۴۰۰ کیلومتر دریای خزر را به خلیج فارس و بندر امام خمینی پیوند می‌دهد. بندر شاه در قدیم دارای سه اسکله بود که اکنون بازمانده‌هایی از آن‌ها به ‌جا مانده. تا پیش از سال ۱۳۰۵ هجری شمسی نامی از این بندر در هیچ‌ یک از منابع چاپی به چشم نمی‌خورد. سالنامه رسمی کشور در این سال دلایل ایجاد این شهر جدید را بالا آمدن عمق خلیج گرگان و در نتیجه کاهش عمق آبخور بندر گز اعلام کرد.

بر طبق سرشماری رسمی، در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن (بخش مرکزی شهر بندر ترکمن) بالغ بر ۵۳۷۹۰ نفر بوده است. اکثریت مردم این شهر ترکمن و سنی مذهب می‌باشند (نزدیک به ۷۵٪)، ولی اقوام دیگر همچون فارسی زبانان سیستانی، ترکهای آذربایجانی، قزاقها، مازندرانی‌ها، کتولی‌ها و ارامنه (نزدیک به ۲۵٪) و… در کنار هم زندگی می‌کنند. به گفته محمد آذری مدیر بنیاد نیمروز سیستانی‌ها از شرق گلستان به سمت غرب جمعیتشان کاهش می‌یابد و در بندر ترکمن سیستانی‌ها در کنار ترکمن‌ها بود و باش مسالمت آمیز دارند و بر اساس مطالعات مرکز مردم‌ شناسی بنیاد نیمروز طوایف عنایت و میروفراهی در روستاهای زابل محل سفلی و علیا وایوان آباد در کنار سایر طوایف سیستانی روستاهای مستقل مخصوص سیستانی‌ها را به وجود آوردند.

اقتصاد بندر ترکمن

اقتصاد شهر بر پایه راه‌ آهن و بندر طراحی شده بوده که با بالا آمدن عمق دریا و کاهش آبخور کشتیها، امروزه عملاً خاصیت بندر تجاری ندارد و تنها مواد سوختی و نفت خام در مقیاس بسیار ناچیز به مقصد نیروگاههای منطقه تخلیه می‌گردد. اقتصاد شهر در حال حاضر بر پایه تولید فرش و گلیم، صید و تولید خاویار، کشاورزی و صنایع دستی و گردشگری رونق دارد.

مجتمع ستاره اسکله ترکمن
مجتمع ستاره اسکله ترکمن اولین مجتمع تجاری رفاهی اسکله بندر ترکمن می‌باشد. که شامل ۱۵۰ واحد تجاری، رستوران و هتل سه ستاره می‌باشد. معماری  این‌مجتمع و محل بنای آن برای گردشگران جاذبهٔ بسیاری را به وجود آورده ‌است.

آموزش عالی
در بندر ترکمن یک دانشگاه پیام نور با رشته‌های انسانی و ریاضی وجود دارد و سال ۱۳۹۰ در بندر ترکمن دانشگاه آزاد شروع به پذیرش دانشجو به صورت بدون کنکور نمود.

ورزش
در شهر بندر ترکمن هشت سالن ورزشی چند منظوره و دو زمین چمن مصنوعی وجود دارد. همچنین استادیوم قاندومی یکی از بزرگترین استادیوم‌های استان گلستان در بلوار بهشتی روبروی پارک گلستان واقع است. دو زمین فوتبال و والیبال ساحلی نیز در شهر وجود دارد. از دیگر دیدنی‌های بندر ترکمن مجموعه ورزشی اسبدوانی است که هرساله مسابقات اسبدوانی مختلفی در آن برگزار می‌شود.

دیدنی‌های بندر ترکمن

پارک گلستان بزرگترین پارک این شهر است که در بلوار بهشتی واقع شده‌ است.
خیابا‌های اسپریس و آزادی و شهرداری و بلوار پاسداران [فرمانداری] از زیباترین و پر رفت‌ وآمدترین مناطق این شهر هستند.
دیوار دفاعی گرگان مربوط به دوره ساسانیان که از شهرستان کلاله آغاز می‌شود با طی حدود دویست کیلومتر در این شهرستان به دریا منتهی می‌شود. این دیوار بزرگترین دیوار جهان پس از دیوار چین است.

روستای قره قاشلی

اسب های ترکمن شهرتی جهانی دارند. هر ساله در این منطقه مسابقات اسب دوانی ملی و بین المللی برگزار می شود (کورس بهاره بندر ترکمن) و علاقه مندان بسیاری را از اقصا نقاط کشور به این ناحیه می کشاند. اگر از بندر ترکمن به سمت گرگان حرکت کنید، بعد از حدود ۱۰ کیلومتر به روستای قره قاشلی خواهید رسید. اگر از علاقه مندان به اسب های اصیل ترکمن و مسابقات اسب سواری هستید، پیشنهاد می کنیم که راه این روستا را در پیش بگیرید.

دوشنبه بازارهای بندر ترکمن

اگر قصد خرید صنایع دستی این شهر را دارید، علاوه بر بازارچه ساحلی، می توانید آن را از دوشنبه بازارهای معروف این شهر تهیه کنید. دوشنبه بازار بندر ترکمن در بدو ورودی این شهر بر پا می شود و در آن زنان و مردان سختکوش ترکمن محصولات بومی خود را با قیمتی مناسب در معرض نمایش و فروش قرار می دهند. دوشنبه بازار بندر ترکمن از دیدنی‌های این شهر ترکمن نشین است که در آن صنایع دستی ترکمن به قیمتی مناسب عرضه می‌شود. فرش ترکمنی، پشتی ترکمنی، روسری‌های زنانه و صنایع دستی ترکمن‌ها و بشمه و بورگ و قطاب مهمترین سوغاتی این شهر هستند. ضمن آنکه در اعیاد قربان و فطر نیز این منطقه دیدنی است (مخصوصا ساحل۱۱). این دو عید بزرگترین عید ترکمن‌ها به‌ شمار می‌روند.

منطقه شکار ممنوع صوفیکم

تالاب شکار ممنوع صوفیکم بندر ترکمن، از  جاده آق قلا به مرز اینچه برون در شمال استان آغاز می‌شود. تالاب صوفیکم زیستگاه برخی گونه‌های نادر جهان وحش از جمله روباه ترکمن و کوچکترین پستاندار ایران یعنی حشره خوار کوتوله است. ضمن آن که این منطقه و زیستگاه‌های اطراف آن یکی از محل‌های زمستان گذرانی پرندگان مهاجری است که هر ساله از ۶ مسیر مهاجرت جهان به این تالاب روی می‌آورند.

تالاب صوفیکم زیستگاه ۱۳۰ گونه پرنده از جمله ۹ گونه پرنده مهاجر زادآور و ۱۲ گونه پرنده بومی زادآور است. اهمیت این تالاب از زیست پرنده‌های حمایت شده و در معرض خطری مانند اردک سرسفید و عقاب دریایی دم سفید هویدا می‌شود. در فصل مهاجرت، گونه‌های منحصربه فرد و نادر از جمله عقاب دریایی دم سفید و اردک سرسفید از کشورهای آفریقایی و اروپایی، هند و چین، ترکمنستان و چند فلات دیگر به ایران می‌آیند تا زمستان گذرانی خود را در گمیشان خلیج گرگان و زیستگاه‌های اطراف آن سپری کنند.

جزیره آشوراده

جزیره آشوراده در غرب بندر ترکمن بزرگترین جزیره ایرانی در دریای مازندران است که در شبه‌ جزیره میانکاله واقع‌ شده است. درگذشته آشوراده از سه جزیره تقریبا به‌ هم‌ پیوسته تشکیل می‌شده که دو جزیره کوچک و انتهایی آن در طول قرن‌ها به زیر آب رفته‌اند و حالا آشوراده نیز به همان دلیل متروک و نیمه مغروق مانده است. البته مسافران می‌توانند از بندر ترکمن با قایق موتوری ظرف مدت زمان ده دقیقه به آشوراده برسند و از زیبایی‌های بین‌ظیر و آرامش مثال‌ زدنی آن لذت ببرند.

جزیره آشوراده تا سال‌های پیش با امکاناتی همچون پاسگاه ژاندارمری، شرکت تعاونی روستایی، مدرسه راهنمایی، مغازه، مسجد و حسینیه بیش از ۱۰۰۰ نفر سکنه داشته است که به مشاغل دامداری، کارگری، پیشه‌وری و ماهی گیری مشغول بوده‌ان، اما در سال ۱۳۷۲ به علت بالا آمدن سطح آب دریای خزر و وقوع سیل مردم جزیره آنجا را ترک کردند. این جزیره در حال حاضر در اختیار شیلات قرار گرفته ‌است و تنها کارمندان شیلات در آن ساکن هستند.

جالب اینجا است که ۴۰٪ خاویار ایران در نزدیکی این جزیره زیبا صید می‌شود. جزیره آشوراده تا پایان جنگ جهانی دوم در اختیار روس‌ها بوده است. روس‌ها در این جزیره چندین بیمارستان، ساختمان مسکونی، قلعه و یک کلیسای چوبی ساختند. با این حال، اکنون از کلیسای چوبی اثری در دست نیست، اما یک قلعه مثلثی که در شمال این جزیره پابرجا مانده است که به‌عنوان یادگاری از اشغال روس‌ها به ثبت میراث فرهنگی رسیده است.

تالاب گمیشان

این تالاب زیبا در شمال غرب بخش گُمیشان از توابع شهرستان بندر ترکمن واقع‌ شده است. ضلع جنوبی تالاب به رودخانه گرگان رود، ضلع شمالی آن به مرز ایران و ترکمنستان، ضلع غربی آن به دریای خزر و شرق آن به دشت گمیشان متصل است و حدود هفت کیلومتر از آن نیز در خاک کشور ترکمنستان امتداد دارد. بخش شمالی تالاب گمیشان به علت دارا بودن شرایط مطلوب به‌عنوان منطقه حفاظت‌ شده معرفی و در فهرست تالاب‌های بین‌المللی در کنوانسیون رامسر قرارگرفته است.

تالاب گمیشان، هر ساله میزبان هزاران پرنده مهاجری است که زمستان خود را در این تالاب بین المللی و دیگر تالاب‌های استان گلستان سپری می‌کنند. پرندگان این تالاب عمدتا مهاجر هستند و با سرد شدن هوا در بخش‌های روسیه به این تالاب می‌آیند. این پرندگان معمولا از آبان ماه وارد ایران می‌شوند و تا اوایل فروردین در این تالاب می‌مانند. این تالاب بین‌المللی سالانه میزبان بیش از ۲۲ گونه پرنده از قبیل: فلامینگو، عقاب شاهی، بالابان، قو، حواصیل، پرلا، سار، مرغابی سر حنایی، مرغابی سرسبز، گیلانشاه خال‌دار، کوکر، آبچلیک، خوتکا، کاکایی، لک لک، پلیکان، سلیم طلایی، چکاوک، غاز خاکستری، پرستوی دریایی و … است.