شهر شیراز با داشتن آب و هوا و سرزمینی مناسب برای ایجاد باغ، شهری است که دارای باغ‌های مختلف و زیبای ایرانی است. باغ دلگشا که گفته میشود مربوط به سه دوره‌ی ساسانیان، صفویان و قاجاریان است، یکی از زیباترین باغ‌های تاریخی شهر شیراز است. این باغ به دلیل درختان نارنج فراوان و آب‌نماهای زیبایش شهرت خاصی پیدا کرده است. باغ دلگشا نیز یکی از باغ‌های تاریخی شهر شیراز محسوب میشود که در شمال شرقی شیراز و در نزدیکی آرامگاه سعدی واقع شده است. به طور دقیق‌تر در سمت جنوب تنگ آب‌خان و در دامنه‌ی کوهستان قرار دارد. مساحت باغ دلگشا ۷.۵هکتار و بیشترین درختی که در آن یافت میشود، نارنج است که درهنگام اردیبهشت شکوفه‌های زیبا و عطر و بوی دل‌انگیز آن‌ها فضای باغ را بسیار دلنشین می‌کند.
جهانگردان اروپایی پس از مشاهده باغ‌های ایرانی، آن‌ها را با مشخصه و نام "پرشین گاردن" وصف کردند. باغ‌های ایرانی با تاریخ پیدایش قنات پیوند دارند و باغ‌سراها با ساختار و طراحی منحصر به فرد درون باغ‌ها وجود دارند. اولین باغ‌های ایرانی در مسیر خروجی قنات‌ها شکل گرفته است.
سابقه‌ی آبادانی باغ دلگشا به دوره قبل از اسلام و دوران ساسانیان باز می‌گردد. باغ دلگشا در دوران صفویه نیز از باغ‌های مهم و تفریحی بوده و در عکس‌های گردشگران اروپایی هم دیده شده است. همچنین، در دوره حکومت تیمور گورکانی در بهترین وضعیت خود و در اوج آبادانی بوده است به گونه‌ای که تیمور با دیدن آن، دستور ساخت باغی را با همین نام در سمرقند داد. باغ دلگشا در دوران افشاریان هم از آبادانی برخوردار بوده است، بدترین وضعیت آن مربوط به حد فاصل دوره‌ی حکومت نادرشاه افشار تا شروع سلسله‌ی زندیه است که آسیب‌های فراوانی دید و البته در زمان کریم‌خان زند دوباره احیا شد. برخی از ساختمان‌های موجود در این باغ مربوط به دوران قاجاریه است. عمارت موجود در وسط باغ که ساخت آن مربوط به دوره‌ی زندیه است، به شیوه‌ی معماری کاخ‌های ساسانی ساخته شده است. این عمارت سه طبقه‌ای، شامل یک تالار بزرگ به همراه چهار شاه‌نشین است و دو درب ورودی در دو طرف ساختمان دارد. ایوان بزرگی با دو ستون در طبقه‌ی میانی آن وجود دارد که رو به استخر است و پیرامون آن اشعاری از شوریده (شاعر عهد صفوی صاحب مثنوی سحر حلال از اهالی شیراز) با خط نستعلیق نوشته شده است
سقف‌هایی از چوب با گچبری‌های زیبا به همراه آینه‌کاری‌ها و نقاشی‌هایی از رنگ روغن نیز به زیبایی این عمارت می‌افزایند. در مقابل ساختمان عمارت نیز حوض سنگی بزرگی جلب توجه می‌کند. آب باغ هم از آبی که از چشمه قنات آرامگاه سعدی جاری است، تامین می شود. روبه روی ساختمان نیز حوض بزرگی وجود دارد و درهرسوی آن آبشارهای فراوانی دیده میشود. به‌علاوه ساخت اولین عمارت کلاه فرنگی ایران نیز در این باغ به ثبت رسیده است.
باغ دلگشا در سال ۱۳۸۱ و به شماره‌ی ۹۱۲ به ثبت ملی رسیده است و اکنون در اختیار شهرداری شیراز است.اما متاسفانه در چندسال اخیر دستخوش حریق شده و آسیب‌های جدی دیده است.
